Zaburzenia osobowości u dziecka w młodszym wieku szkolnym

Definicja:
- Osobowość to wieloczynnikowa struktura dynamiczna, która integruje i reguluje zachowanie się człowieka oraz jego relacje ze światem zewnętrznym

Zaburzenia osobowości:
- Głęboko utrwalone wzorce zachowań, odbiegające od przeciętnych wzorców przyjętych w danej kulturze, charakteryzujące się mało elastycznymi reakcjami na różne sytuacje indywidualne
i społeczne oraz trudnościami w wielu zakresach funkcjonowania psychologiczno-społecznego.

Przyczyny powstawania zaburzeń osobowości:
- Z badań wynika, że nie wielki procent diagnozowanych zaburzeń osobowości odpowiada dziedziczności.
- Największe znaczenie mają doświadczenia a w szczególności przeżycia z dzieciństwa.
- Okres do którego niekorzystne doświadczenia życiowe mogą wpłynąć na powstanie zaburzeń osobowości to do 7 roku życia.
- Ważne doświadczenia życiowe to np. molestowanie seksualne, zaniedbywanie, utrata rodzica lub alkoholizm i narkomania.
- Kolejnymi przyczynami powstawania zaburzeń osobowości to relacje z rówieśnikami, relacje z nauczycielami, nieradzenie sobie z problemami i wyzwaniami lub wpływ otoczenia i współczesnej kultury.

Podział:
- Swoiste zaburzenia osobowości F 60: osobowość paranoiczna, schizoidalna, dyssocjalna, chwiejna emocjonalnie, histrioniczna, anankastyczna, lękliwa, zależna,
- Zaburzenia osobowości mieszane i inne
-Trwałe zmiany osobowości nie wynikające z uszkodzenia ani choroby mózgu

Podstawową metodą leczenia zaburzeń osobowości jest psychoterapia indywidualna, grupowa, terapia środowiskowa.
U dzieci w młodszym wieku szkolnym jest dokładna diagnostyka zaburzeń zachowania i leczenie chorób współistniejących.

Przemoc w sieci „Cyberprzemoc”:
Cyberprzemoc (agresja elektroniczna) – stosowanie przemocy poprzez: prześladowanie, zastraszanie, nękanie, wyśmiewanie innych osób z wykorzystaniem Internetu i narzędzi typu elektronicznego takich jak: SMS, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne w internecie i inne. Osobę dopuszczającą się takich czynów określa się stalkerem.

Do działań określanych jako cyberprzemoc zalicza się m.in:
- wyzywanie, straszenie poniżanie kogoś w Internecie lub przy użyciu telefonu
- robienie komuś zdjęć lub rejestrowanie filmów bez jego zgody
- publikowanie w Internecie lub rozsyłanie telefonem zdjęć, filmów lub tekstów, które kogoś obrażają lub ośmieszają
- podszywane się pod kogoś w Sieci

Kto najczęściej staje się ofiarą cyberprzemocy, a kto sprawcą tej agresji?
Ofiara cyberprzemocy to dokładnie ta sama osoba co ofiara zaczepek i napaści w szkole. To zazwyczaj dziecko niekontaktowe, z niskim poczuciem wartości, więc w pewien sposób bezbronne. Sprawca też będzie taki jak ten w szkole - ktoś, kto demonstruje w ten sposób swoją siłę albo kto agresją odreagowuje swoje problemy. Mechanizmy różnych rodzajów przemocy są podobne. Tylko skutki przemocy w sieci mogą być o wiele poważniejsze.

Tragiczne skutki cyberprzemocy...
Za jeden z pierwszych i jednocześnie najgłośniejszych przykładów cyberbullyingu uznaje się dziś przypadek „Star Wars Kida”. Kiedy kaseta z nagraniem kilkunastoletniego Kanadyjczyka, nieudolnie odgrywającego scenę z filmu „Star Wars”, przez przypadek trafiła w ręce jego rówieśników, a następnie do Internetu, dla chłopaka rozpoczął się prawdziwy dramat. Podczas, gdy miliony internautów na całym świecie miało niezły ubaw jego kosztem, zaczęły powstawać komiksy i kreskówki z jego udziałem, on sam przechodził w tym czasie poważne załamanie nerwowe i pozostawał pod ścisłą opieką psychiatryczną. O cyberbullyingu po raz pierwszy w naszym kraju zaczęto mówić w 2006 roku, przy okazji samobójczej śmierci gimnazjalistki z Gdańska. Nad nastolatką znęcali się jej rówieśnicy, jednocześnie nagrywając zdarzenie kamerą w telefonie komórkowym i grożąc jego upublicznieniem w Internecie. Kilka lat później 21-latek ze Strzegomia odebrał sobie życie po tym, jak jego niepełnoletnia znajoma upubliczniła nagranie, w którym opowiadała o ich seksualnej przygodzie w parku

Gdy doświadczysz cyberprzemocy...
- powiedz o tym zaufanej osobie dorosłej - z jej pomocą będzie Ci łatwiej poradzić sobie z tą sytuacją.
- postaraj się nie kontaktować ze sprawcą cyberprzemocy i nie odpowiadać na jego zaczepki. Dzięki temu unikniesz prowokowania go do dalszych działań.
- zachowaj wszystkie dowody cyberprzemocy - nie kasuj smsów, e-maili, rozmów na czatach lub komunikatorach.
- jeśli ktoś dokucza Ci na jakiejś stronie WWW, zrób jej screen - aby zachować to, co widzisz na ekranie wciśnij klawisz "Print Screen" (Prt Sc), a następnie otwórz program tekstowy (np. Word) lub graficzny (np. Paint) i wklej tam screen naciskając jednocześnie klawisze "Ctrl" i "V". Pamiętaj, aby zapisać plik!

PRZEMOC
Przemoc to wykorzystanie swojej przewagi nad drugim człowiekiem (fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej). Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy osoba słabsza (ofiara) poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom osoby lub grupy osób silniejszych (sprawcy przemocy).

PRZEMOC MA RÓŻNE OBLICZA I ASPEKTY
- Jest procesem nie pojawia się znienacka oraz tworzy cykle
- Ma tendencję do powtarzania się, rzadko jest jednorazowym epizodem
- Toczy się na wymiarze „dominacja i uległość”
- Nie jest zjawiskiem niezależnym od udziału człowieka jest on zdolny do radzenia sobie z siłami, które go czynią sprawcą
- Odpowiedzialność zawsze jest po stronie sprawcy nie zależnie od tego co ofiara czyni
- Przejawia się w różnych formach

AGRESJA
Agresję definiuje się najczęściej jako świadome, zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie komuś szeroko rozumianej szkody - fizycznej, psychicznej lub materialnej. Jej charakterystyczną cechą jest używanie przez kogoś siły fizycznej lub psychicznej wobec osoby o zbliżonych możliwościach, mającej zdolność skutecznej obrony. Agresja jest często, lecz nie zawsze, sposobem wyrażania złości. W szczególnych warunkach agresja może przeradzać się w przemoc.
Zachowania agresywne zdarzają się wszystkim ludziom, ale najczęściej są jednorazowe lub incydentalne. Często sprawca i ofiara zamieniają się rolami.

ŹRÓDŁA PRZEMOCY
-przemoc w grupie rówieśniczej
-przemoc doświadczana w rodzinie
-przemoc w szkole („władza” - „jednostka”, czyli nauczyciel/wychowawca - uczeń/wychowanek)
-przemoc dla tzw. „zabicia wolnego czasu” – z nudy
-przemoc w mediach
-wszelkie nierówności

FORMY PRZEMOCY RÓWIEŚNICZEJ
Przemoc fizyczna:
-bicie
-popchnięcia
-podcinanie
-wymuszanie pieniędzy
-zamykanie w pomieszczeniach
-niszczenie własności
-kopanie
-plucie

Przemoc słowna:
-przezywanie
-wyśmiewanie
-grożenie
-ośmieszanie
-plotkowanie
-namawianie się
-szantażowanie
-obrażanie

Przemoc bez użycia słów i kontaktu fizycznego:
-wrogie gesty
-miny
-izolowanie
-manipulowanie związkami przyjaźni

PRZYCZYNY AGRESJI I PRZEMOCY TKWIĄCE W GRUPIE RÓWIEŚNICZEJ:
-niejednokrotnie naśladują agresywną osobę z grupy ocenianą przez nich pozytywnie (odważna, silna) – oni sami często są niepewni swej pozycji w grupie,
-w grupie rozmywa się odpowiedzialność, zmniejsza się poczucie winy za popełnione czyny,
-długotrwałe dokuczanie “ofierze” powoduje, że koledzy zmieniają do niej swój stosunek – staje się mniej wartościowa w ich oczach, zasługująca na taki los; maleje poczucie winy i wyrzuty sumienia

RODZAJE PRZEMOCY DOMOWEJ KATALOG ZACHOWAŃ
Przemoc fizyczna - popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp

Przemoc psychiczna - wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie),stosowanie gróźb, itp.

Przemoc seksualna - wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych kobiety,itp.

Przemoc ekonomiczna (zaniedbywanie ) -odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspakajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny, itp.

PRZYCZYNY AGRESJI I PRZEMOCY TKWIĄCE W RODZINIE:
-patriarchalny wzór rodziny – eksponujący takie cnoty “męskie” jak kult siły, wojowniczość, surowość – który przyznaje mężczyźnie przywilej stosowania przemocy o charakterze zarówno fizycznym jak i psychicznym,
-stosowanie agresji i przemocy przez rodziców w kontaktach między dorosłymi i w stosunku do samego dziecka,
-pobłażliwość i przyzwolenie dla dziecka na stosowanie agresji wobec innych,
-brak przekazu, co jest dobre a co złe,
-brak ciepła, zainteresowania i zaangażowania w sprawy dziecka,
-brak jasno wyznaczonych granic w zachowaniu,
-wychowanie w duchu “dzieci i ryby głosu nie mają”,
-rozwiązywanie konfliktów i napięć domowych z użyciem siły,
-kryzysy rodzinne (kłótnie, rozpad rodziny – separacja, rozwód rodziców),
-temperament dziecka
-podwójne wzorce zachowań (co innego się mówi a co innego się robi),

Badania
-84% - 97% rodziców stosuje kary fizyczne wobec swoich dzieci w różnych momentach życia,
-chłopcy są mocniej i częściej karani niż dziewczynki,
-karanie jest związane zarówno z wiekiem dziecka, jak i wiekiem rodziców; natężenie kary jest silniejsze w stosunku do dzieci małych, młodzi rodzice stosują kary bardziej surowe niż rodzice starsi,
-kolejność urodzenia dzieci ma związek z częstotliwością karania – dzieci najstarsze i najmłodsze oraz jedynacy, karani są rzadziej niż pozostali
-bicie ręką stosuje 66,8% badanych rodziców,
-klapsy – 81%,
-do solidnego lania przyznało się 38, 5% rodziców – 4,5 % stwierdziło, że robi to dość często,
-bicie pasem lub innym przedmiotem stosuje 44,2 %,
-kilkanaście osób przyznało się do bicia na oślep, bicia pięściami, obezwładniania, kopania dziecka,
-agresję symboliczną - stosowanie wymyślnych sposobów karania tj; ograniczanie ruchów i swobody dziecka, wyrzucanie dziecka z domu, pozbawienie jedzenia czy miejsca do spania – zadeklarowało ok. 25% badanych.

PRZYCZYNY AGRESJI I PRZEMOCY TKWIĄCE W SZKOLE:
organizacja szkoły:
-hałas, mała przestrzeń i ograniczona ruchliwość,
-stała sytuacja oceny i narzucony odgórnie porządek,
-anonimowość uczniów i nauczycieli,
nieustanny brak możliwości wyboru, wycofania się z pracy grupy

relacje nauczyciel – uczeń:
-chłód emocjonalny nauczycieli w stosunku do uczniów,
-przedmiotowe traktowanie wychowanka ....
-relacje oparte tylko na wymaganiach bez nagradzania i wzmacniania pozytywnych zachowań dzieci,
-sposób komunikowania się nauczycieli z uczniami (poniżanie, ośmieszanie, straszenie, podkreślanie władzy nauczyciela),
-agresja i przemoc dorosłych na terenie szkoły

proces nauczania:
-brak doceniania i podkreślania wysiłków i postępów dzieci, skupianie się na negatywach,
-niesprawiedliwość w traktowaniu i ocenianiu uczniów,
-zbyt dużo wymagań – nie uwzględnianie potencjału i możliwości dzieci,
-mała uwaga poświęcana na rozładowanie napięć podczas zajęć,
-nuda i schematyczność podczas lekcji

PRZYCZYNY AGRESJI I PRZEMOCY TKWIĄCE W MEDIACH:
Oglądanie aktów przemocy wpływa na uczenie się agresywnych
zachowań, tym bardziej, gdy pokazywana forma przemocy:
-przynosi sprawcy satysfakcję, nagrodę, nie wiąże się z konsekwencjami,
-jest demonstrowana przez atrakcyjną osobę, z którą można się utożsamić,
-jest usprawiedliwiona wyższymi racjami społecznymi,
-jest przedstawiona jako aprobowana społecznie,
-jest pokazana atrakcyjnie i bardzo realistycznie – można ją naśladować

Media obniżają poziom empatii, współczucia dla ofiar oraz
podwyższają próg tolerancji wobec przemocy, szczególnie gdy nie
pokazują cierpienia i krzywdy ofiary przemocy oraz nie ukazują
negatywnych skutków przemocy.