Przyroda wokół nas - program własny edukacji przyrodniczo-ekologicznej

PROGRAM WŁASNY EDUKACJI
PRZYRODNICZO – EKOLOGICZNEJ

TEMAT: PRZYRODA WOKÓŁ NAS

„Uczymy miłości do przyrody,
uczmy spostrzegać jej piękno,
cieszyć się nim, podziwiać je,
a jednocześnie przestrzegajmy dzieci,
by tego piękna nie niszczyły”.

Hanna Zdzitowiecka

Miejsce prowadzenia: Przedszkole Miejskie Nr 10 w Chełmie
Czas realizacji: Rok szkolny 2018/2019
Opracowanie: Renata Dufek

WSTĘP
Dziecko aktywnie i spontanicznie wchodzi w relacje ze środowiskiem naturalnym. Nawiązuje bezpośredni i silny kontakt z przyrodą. Jest gotowe do poznania przyrody i jej ochrony. Wczesne lata dzieciństwa to okres kształtowania się pewnego stylu życia, nawyków oraz sposobu myślenia i działania.
Dziecko powinno mieć umożliwiony kontakt z przyrodą . Bezpośrednie zetknięcie z otoczeniem przyrodniczym wywołuje u dziecka zdziwienie, nasuwa wiele pytań, stwarza szerokie możliwości doświadczeń umysłowych wpływających na jego rozwój intelektualny. Dlatego już w przedszkolu dzieci powinny poznawać piękno otaczającego nas świata i potęgę przyrody.
Od najwcześniejszych lat należy również rozpocząć kształtowanie właściwej postawy człowieka wobec środowiska. Świadomość człowieka kształtuje się przez całe życie, w myśl staropolskiego przysłowia:”Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał”. Podstawy ochrony przyrody to wielkie wyzwania dla nauczycieli. Mam nadzieję, że program „Przyroda wokół nas” okaże się pomocny w rozwijaniu wiedzy przyrodniczej i świadomości ekologicznej dzieci przedszkolnych. Przytaczając słowa Floriana Plita: „Mamy tylko jedną Ziemię, a jej przyszłość zależy(...)od każdego z nas” wiemy, że tylko wspólne działania mogą przynieść zamierzone efekty. Tylko ludzie świadomi i zaangażowani mogą coś zdziałać. Dlatego też edukacja ekologiczna zdążająca do ochrony przyrody i ulepszania środowiska winna objąć wszystkich ludzi bez względu na wiek, poglądy i zainteresowania.
Ekologia to zagadnienie, które w obecnych czasach bardzo często pojawia się w telewizji, prasie , życiu codziennym, a także w edukacji przedszkolaków .
W swoim programie wychodzę z założenia, że każde dziecko powinno przyswoić sobie podstawową wiedzę o otaczającym świecie, aby wpływać na obecny i przyszły świat środowiska naturalnego. Sama wiedza jednak nie wystarczy, dlatego należy położyć szczególny nacisk na rozwijanie umiejętności praktycznych. Dzieci powinny obserwować, badać, eksperymentować. Dzięki temu ich stosunek do otaczającej przyrody stanie się bardziej osobisty i emocjonalny. Tak więc zrodził się pomysł napisania programu ekologicznego, który kształtować będzie postawy proekologiczne. Poprzez ten program chciałabym zwrócić szczególną uwagę na wielostronne uczestnictwo w działaniu, przeżywaniu, poznawaniu i ochronie otaczającej nas przyrody
z jednoczesnym zrozumieniem jego ścisłego związku ze zdrowiem ludzi.
Edukacja z zakresu ochrony i kształtowania środowiska powinna stanowić istotną część działalności wychowawczo – dydaktycznej nauczyciela w przedszkolu, jak również rodziców. Ważne jest, abyśmy razem, nauczyciele z rodzicami, przyczynili się do poznawania piękna swojego otoczenia, działali w środowisku i dla środowiska, pobudzali nasze dzieci do refleksji i zachęcali do działań na rzecz przyrody.
CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Przedszkole Miejskie Nr 10 w Chełmie jest placówką położoną na osiedlu, gdzie w pobliżu znajduje się las, łąka, pole, ogródki działkowe. Wymienione ekosystemy to bogate źródło do realizacji tematyki przyrodniczej i dające bezpośredni kontakt z przyrodą.
Realizacja ekologiczno - przyrodnicza dzieci odbywać się będzie na zajęciach dydaktycznych jako łączenie wszystkich treści wychowawczych, dydaktycznych i opiekuńczych wokół osoby dziecka i jego wszechstronnego rozwoju.
Program obejmuje cały okres wychowania i kształcenia dziecka w przedszkolu – od 3-latka do 6-latka. Zawarte w nim treści mogą być realizowane w dowolnej kolejności i modyfikowane w zależności od potrzeb i zainteresowań dzieci. Należy planować dzieciom działania na różnych poziomach zgodnie z ich wzrastającymi możliwościami intelektualnymi. Integracja treści będzie miała odzwierciedlenie w metodach, formach i środkach dydaktycznych, które będą pobudzały do myślenia, poszukiwania, praktycznego działania, eksperymentowania. Realizacja treści przyrodniczych skupiać się będzie wokół takich zagadnień jak: gleba, woda, rośliny, zwierzęta, zdrowie (relaks, sport, odżywianie).
Program został opracowany w oparciu o Podstawę Programową Wychowania Przedszkolnego oraz na podstawie programu Edukacja przedszkolna wspomagająca rozwój aktywności dzieci- „Nasze Przedszkole” wydawnictwa MAC - EDUKACJA autorstwa Małgorzaty Kwaśniewskiej i Wiesławy Żaby - Żabińskiej.
Program będzie realizowany w roku szkolnym 2018/2019 w grupie dzieci 6-letnich przy ścisłej współpracy z rodzicami i grupami przedszkolnymi.

CELE OGÓLNE PROGRAMU

Głównym celem niniejszego programu jest:
kształtowanie u dzieci miłości do przyrody,
dostrzegania zmian zachodzących w otaczającym środowisku wraz z aktualnymi porami roku,
kształtowanie świadomości ekologicznej,
poznanie pojęcia odpady i podkreślenie właściwej segregacji śmieci w środowisku lokalnym (dom, przedszkole, osiedle),
stymulowanie dziecięcej aktywności w kierunku poznawania i rozumienia przyrody,
promowanie zdrowego odżywiania i stylu życia.

CELE SZCZEGÓŁOWE

Zakładam, że po realizacji programu dziecko zdobędzie na miarę swoich możliwości rozwojowych następującą wiedzę i umiejętności z zakresu:
poznawania treści przyrodniczych (zioła, kwiaty, drzewa),
zasad ochrony gatunków roślin i zwierząt ( rozumienie pojęć: zwierzę chronione, rezerwat, okres chroniony),
znaczenia leśnej szaty roślinnej dla zwierząt,
rozumienia potrzeby pomagania zwierzętom w czasie zimy ( dokarmianie),
poznania słownictwa z zakresu treści ekologicznych ( recykling, segregowanie, utylizacja),
aktywnego uczestnictwa w działaniach mających na celu wykorzystanie odpadów do innych kreatywnych zajęć plastyczno – technicznych,
poznanie znaczenia zdrowego odżywiania się produktami z własnych ekosystemów przyrodniczych ( kącik ziołowy, sad , warzywniak ).

FORMY I METODY PRACY
Formy i metody pracy będą różnorodne, dostosowane do poziomu wiedzy i możliwości dzieci. Zajęcia i zabawy organizowane będą we wszystkich częściach dnia pobytu dziecka w przedszkolu.
Formy:
zajęcia z całą grupą,
zajęcia w zespołach,
zajęcia indywidualne wyzwalające swobodną ekspresję,
Metody:
metoda oglądowa ( obserwacja, pokaz, prezentacje multimedialne),
metoda słowna: pogadanka, udział w akcjach i konkursach lokalnych, ogólnopolskich, przedstawieniach, inscenizacjach, teatrzykach, prelekcje i spotkania z ciekawymi ludźmi),
metoda czynna: spacery, wycieczki, zajęcia w terenie, zabawy badawcze, eksperymenty, prezentacje artystyczne.
KORZYŚCI DLA DZIECKA, PLACÓWKI, NAUCZYCIELA

Korzyści dla dziecka:
rozwijanie zamiłowania do przyrody,
przestrzeganie i rozumienie zjawisk, procesów zachodzących w przyrodzie,
nabieranie odpowiedzialności i troski o otaczający świat roślin oraz zwierząt,
wzrost świadomości i zagrożeń ekologicznych.
Korzyści dla placówki:
promowanie przedszkola w środowisku lokalnym,
nawiązanie współpracy z instytucjami promującymi ochronę przyrody,
wzbogacenie bazy przedszkola .

Korzyści dla nauczyciela:
rozwijanie kreatywności,
samorealizacja,
inspiracje dla twórczych rozwiązań
zapewnienie atrakcyjności oferty edukacyjnej

EFEKTYWNOŚĆ DZIAŁAŃ

Spodziewane efekty:
Po zrealizowaniu programu przyrodniczo – ekologicznego dziecko osiągnie następującą wiedzę:
pozna swoje najbliższe środowisko przyrodnicze,
zrozumie skutki niewłaściwego zachowania się w naturalnym środowisku,
pozna rolę i znaczenie ochrony naturalnego środowiska,
wzbogaci słownictwo o treści ekologiczne,
wykorzysta materiał przyrodniczy i surowce wtórne w pracach plastyczno – technicznych,
nauczy się segregować odpady do odpowiednich pojemników,
pozna rośliny i zioła stosowane w kuchni.
EWALUACJA PROGRAMU

Głównym celem ewaluacji programu jest uzyskanie informacji o poziomie wiedzy i umiejętności dzieci w zakresie edukacji przyrodniczej i ekologicznej oraz realizacji celów programu.

Sposoby ewaluacji:
obserwacja aktywności dzieci w trakcie zabaw, zajęć, wycieczek,
zdjęcia dzieci z udziału w zaplanowanych w programie działań,
zaangażowanie i udział dzieci w akcjach proekologicznych,
różnorodne prace dzieci,
ankieta dla rodziców

REALIZACJA TREŚCI:
Realizacja treści programu pogrupowana jest w obrębie miesięcy roku szkolnego.

ETAPY PLANOWANYCH DZIAŁAŃ
Wrzesień
Udział całego przedszkola w ogólnopolskiej akcji Sprzątanie Świata organizowanej przez Urząd Miasta Chełm pod hasłem: Segregujemy odpady.
Zwiedzanie Muzeum Chełmskiego – oglądanie wystawy przyrodniczej połączone
z warsztatami plastycznymi.
Październik
„Gdzie rosną czerwone jabłuszka i słodziutkie gruszeczki?”- wycieczka do sadu.
Organizacja ogólnopolskiego konkursu plastycznego pt.” Jesienne jabłuszko”.
„Święto jabłuszka”- zabawy integracyjne z grupą dzieci 6-letnich.
Wykonywanie przysmaków z jabłek ( sok jabłkowy, drożdżowy placek z jabłkami, szarlotka itp.).
Zapoznanie z procesem suszenia owoców za pomocą urządzeń technicznych – suszarki elektrycznej.
„Zakładamy ogródek ziołowy”- przygotowanie kuwety do posadzenia na terenie ogrodu przedszkolnego wieloletnich ziół.

Listopad
Jesienny kącik przyrody – założenie kącika przyrody, gromadzenie materiału przyrodniczego (kasztany, szyszki, liście, żołędzie, trawy, owoce,warzywa, mech, kora itp.).
Barwy jesieni -założenie zielnika z zebranych liści podczas spacerów.
Zabawy badawcze z lupą – oglądanie i oglądanie różnych gatunków liści.
Wycieczka autokarowa do Ośrodka Dydaktycznego w Brzeźnie – zajęcia przyrodnicze na ścieżce dydaktycznej w ramach współpracy z Chełmskim Parkiem Krajobrazowym.
Grudzień
„Zima – trudny czas dla zwierząt” – projekcja filmu edukacyjnego w Bibliotece Publicznej w Chełmie
„Stroiki świąteczne” - wykorzystanie zgromadzonego materiału przyrodniczego
do wykonania ozdób świątecznych.

Styczeń/Luty
„Budujemy karmniki”- konkurs rodzinny. Wykorzystanie różnorodnych tworzyw
do konstrukcji karmników dla ptaków.
Systematyczne dokarmianie ptaków w okresie zimy – uzupełnianie pokarmu
w karmnikach zawieszonych w przedszkolnym ogrodzie.
„Przyroda zimą”- zorganizowanie wystawy prac plastycznych dzieci.
Marzec
Wycieczka do Ujęcia wody „Trubaków” MPGK w Chełmie.
„Rady na odpady” - projekcja bajki edukacyjnej w Bibliotece Pedagogicznej w Chełmie.
„Wiosenny kącik przyrody”- założenie w sali przedszkolnej wiosennego kącika
z nowalijkami.
„Eko -marzanna” - wykonanie kukły Marzanny z surowców naturalnych i wtórnych ( najstarsze grupy).

Kwiecień
„Dzień Ziemi” – przygotowanie teatrzyku dla całej społeczności przedszkolnej.
„W pasiece” - zorganizowanie warsztatów dla dzieci z udziałem pszczelarza.
„Przyroda się obudziła”- zabawy badawcze z wykorzystaniem lupy w środowisku naturalnym.

Maj/Czerwiec
Poznajemy Rezerwaty Przyrodnicze okolic Chełma – wycieczka do Poleskiego Parku Narodowego. Zapoznanie z rezerwatem żółwia błotnego.
„Niezapominajka w krajobrazie Polski”- warsztaty plastyczne z udziałem artysty plastyka
z MDK.
„Niezapominajki”- sadzenie roślin na rabacie kwiatowej w ogródku przedszkolnym.

LITERATURA

1. Parczewski T. „Edukacja ekologiczna w przedszkolu”, UMCS, Lublin 2009
2. Frątczak E. i J.„Edukacja ekologiczna przedszkolaka:, Bydgoszcz 1996
3. Frątczak E. i J. „Ochrona i kształtowanie środowiska w edukacji dzieci przedszkolnych”, LOP, Warszawa 1987
4. Frątczak E. i J. Kącik przyrody w wychowaniu przedszkolnym”, WSiP, Warszawa 1979
5. Kutyłowska G.„Ekologia w przedszkolu”, Didasko, Warszawa 1996
6. Gałczyński T. „Ten piękny tajemniczy świat- edukacja ekologiczna w przedszkolu”, Centrum Informacji o Środowisku, Warszawa 1997.
7. Al-Khamisy D. „Rozwijanie pojęć przyrody nieożywionej u dzieci 6-letnich”, Żak, Warszawa 1996