Obserwacja dziecka z niepełnosprawnościa intelektualną

Obserwacja dziecka z niepełnosprawnością intelektualną przeprowadzona na zajęciach z edukacji wczesnoszkolnej 12.12.2016r.

Uczeń
... ma lat 10, jest uczniem klasy III szkoły podstawowej. Uczęszcza do klasy III po raz pierwszy, w roku szkolnym 2015/2016 przeniesiony do klasy integracyjnej z klasy równoległej. Dziecko pochodzi z rodziny pełnej, ma czworo starszego rodzeństwa, w tym brata z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym.
Uczeń po raz pierwszy został skierowany do Powiatowej Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej 11.01.2012r. Przyczyną zgłoszenia była ocena poziomu, tempa i dynamiki rozwoju dziecka z trudnościami w nauce i opóźnionym rozwojem mowy. W opinii stwierdzono istotnie opóźnione tempo sfery poznawczej oraz społeczno- emocjonalnej i zalecono powtórzenie klasy zerowej. Kolejne badanie odbyło się również w poradni 17.09.2014r. Uczeń otrzymał orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego na czas do ukończenia nauczania zintegrowanego z uwagi na niepełnosprawność umysłową stopnia lekkiego.

Obserwacja
Zajęcia edukacyjne- temat dnia „W kopalni”
Uczeń przyszedł na zajęcia punktualnie, rozejrzał się, zajął swoje miejsce. Nie wyjął książek i przyborów. Po cichej interwencji koleżanki z ławki przygotował potrzebne rzeczy. Wodził wzrokiem po klasie, czasami skupiał wzrok na nauczycielce prowadzącej zajęcia. Zaglądał do plecaka, przekładał książki, wyjmował butelkę z wodą. Po upomnieniu nauczycielki zaprzestał tych czynności. Podczas słuchania tekstu czytanego przez kolegów nie śledził go w elementarzu, skupił się przez chwilę na oglądaniu ilustracji. Po chwili zainteresowała go zawartość piórnika, lewą ręką przytrzymywał piórnik, prawą przeszukiwał, wyjął długopis. Obejrzał go i odłożył. Podczas trwania rozmowy dotyczącej tekstu wodził oczami za uczniami zabierającymi głos, podnosił palce, jednak zapytany nie udzielał odpowiedzi (pytania dotyczyły pracy górników, budowy kopalni, bezpieczeństwa, odwagi). Podnosił palce przy każdym pytaniu, nieustannie obserwując otoczenie. Przy kolejnym wskazaniu nauczycielki na jego osobę, zapytał czy może wyjść „siku”. Po uzyskaniu zgody wyszedł. Po chwili wrócił i zajął miejsce rozejrzawszy się po sali. Zdezorientowany podczas przepisywania z tablicy, poruszał wargami i ramionami, zmieniał pozycję na krzesełku. Nie wiedział, w którym zeszycie pisać, z pomocą koleżanki odnalazł właściwy zeszyt. Pisał prawą ręką, lewa zwinięta w piąstke leżała na ławce. Przepisywał powoli, gubił się, wielokrotnie spoglądał na tablicę i do zeszytu zanim zdołał zapisać jedna literę, odkładał długopis. Litery były niekształtne, nie mieściły się w liniach. Poproszony o odczytanie zapisanego wyrazu skupiał się, jednak nie wykonał polecenia. Pochylił głowę, chwilę tak siedział. Rozglądał się po sali, patrzył na nauczycielkę, następnie przenosił uwagę na koleżankę z ławki, zaglądał do jej zeszytu, coś szeptał, ona mu odpowiedziała wskazując w jego zeszycie co ma zapisać. ... zapisał, odłożył długopis, przeciągnął się odchylając głowę do tyłu, oczy miał zamknięte, uśmiech na ustach.
Przerwa sródlekcyjna
... ustawił się razem z kolegami i koleżankami z tyłu sali, nie przepychał się, był spokojny, stanął tam, gdzie była wolna przestrzeń. Obserwował śpiewające dzieci, uśmiechał się, naśladował ich ruchy, przyłączył się do zabawy w pociąg. Próbował śpiewać refren piosenki, znał kilka wersów na pamięć. Patrzył na nauczycielkę, był rozluźniony i roześmiany.
Zajęcia edukacyjne
... energicznie wrócił do ławki, rozejrzał się, zajrzał do plecaka, przełożył butelkę z wodą, odwrócił się do kolegi. Po chwili uspokoił się i patrzył na nauczycielkę. Wysłuchał polecenia, przygotował kredki do narysowania kopalni. Z zapałem podjął działanie. W trakcie wykonywania rysunku cicho komentował poszczególne etapy np. „a teraz narysuję wózek (powinien powiedzieć wagonik), węgiel”. Podczas rysowania poruszał wargami. Zaczął rysować prawą ręką od lewej strony kartki. Narysował wagony z węglem, proste w budowie (w sumie 3) w kształcie prostokątów na różnych poziomach. Następnie narysował postać ludzką, której nie potrafił nazwać. Z pomocą nauczycielki nazwał ją: „gólnik”. Górnik narysowany został bardzo schematycznie, nie był pokolorowany. Postać miała dwie nogi i dwie ręce, bez palców. Na twarzy narysował oczy i zaznaczył uśmiech. Uczeń mocno naciskał kredkę, kreska była gruba i zamaszysta, używał tylko czarnego koloru. Zgłosił się, aby opowiedzieć o swojej pracy. Zapytany milczał. Nauczycielka zadawała mu pytania naprowadzające. ... poruszał wargami i patrzył na swoją pracę. Następnie skupił uwagę na nauczycielce, odpowiadał na wskazywane elementy jednym wyrazem: wózek (zamiast wagonik), węgiel, wskazując na postać górnika milczał, podniósł wzrok na nauczycielkę, która przypomniała nazwę, dziecko powtarzało słowa, uśmiechało się. Nie potrafił określić położenia wagoników względem siebie, przeliczył wagony, ale nie potrafił podać ich liczby, ani nazwać przedmiotów z lewej i prawej strony górnika.
Dzwonek na przerwę
Chłopczyk uniósł głowę i spojrzał na nauczycielkę, która pozwoliła wyjść na przerwę. Sięgnął do plecaka, wyjął portfel i raźno wyszedł z sali. Zszedł po schodach krokiem dostawnym do sklepiku szkolnego. Czekał w kolejce, patrzył na inne dzieci, poruszał wargami. Kupił jogurt. Wyszedł, obejrzał zakup, rozejrzał się po korytarzu. Odnalazł wzrokiem nauczycielkę, podszedł do niej i powiedział: „Nie dali łyzki.” ... obserwował nauczycielkę, która interweniowała w sprawie łyżeczki jednak nie wszedł do sklepiku. Poruszał wargami i kilka razy zerkał na swój jogurt. Po chwili otrzymał swoją łyżeczkę, uśmiechnął się i wrócił do sali. Zajął swoje miejsce i jadł jogurt obserwując pozostałe dzieci (łyżeczkę trzymał małpim chwytem). Po zakończeniu jedzenia wytarł buzię ręką, podszedł do kosza, ogarnął wzrokiem dzieci w sali, wyrzucił opakowanie i wyszedł na korytarz. Chwilę obserwował bawiące się dzieci i poruszał wargami. Skupił wzrok na chłopcach bawiących się w berka, uśmiechnął się i pobiegł do nich. Biegał z uśmiechem, zagadywał kolegów. Usłyszał dzwonek, przerwał zabawę, w skupieniu obserwował kolegów, uśmiechnął się i wszedł do sali lekcyjnej.

Informacje na podstawie wywiadu z mamą (bardzo niewiele zdołała powiedzieć o dziecku)
Dziecko urodzone o czasie, poród przebiegał prawidłowo. Matka w czasie ciąży narażona była na stres z powodu nadużywania alkoholu przez męża. Dziecko zaczęło chodzić i mówić później niż rówieśnicy. Mowa dziecka była zaburzona, niewyraźna. Dość długo unikał zabaw z rówieśnikami, w ostatnim roku otworzył się na towarzystwo. Obecnie ... lubi prace w gospodarstwie, często pomaga tacie. Mama nie potrafi mu pomóc w lekcjach, a dodatkowo ... niechętnie pracuje. Jest pogodny.

Informacje na podstawie wywiadu z logopedą
Uczeń uczestniczy w terapii logopedycznej od 2012r. W tym czasie towarzyszyła mu głęboka dyslalia wieloraka. Obecnie zastępuje głoski sz,ż,cz,dż głoskami s,z,c.dz oraz r głoską l. Chłopiec ma prawidłową budowę narządów mowy, jednak ma trudności z z wykonywaniem szybkich, naprzemiennych ruchów artykulacyjnych, ma diastemę, obniżony słuch fonematyczny oraz nieprawidłowy tor oddechowy oraz nosową barwę głosu, co w rezultacie skutkuje zaburzeniami artykulacyjnymi w zakresie realizacji głosek dentalizowanych. Potrafi jednak prawidłowo powtórzyć słowa oraz krótkie zdania. Zaburzenia artykulacji najbardziej widoczne są podczas swobodnych wypowiedzi. Chłopiec rozpoznaje pojedyncze litery, przepisuje z błędami, nie pisze spontanicznie. Potrafi napisać swoje imię dużymi, drukowanymi literami. Ujawnia trudności w zakresie analizy i syntezy głoskowej. Ponadto ma obniżony zasób słownictwa. Ma trudności w zapamiętywaniu nowych informacji, dość dobrze funkcjonują umiejętności bazujące na modalności wzrokowej.

Informacje wychowawcy
... jest dzieckiem, pogodnym, otwartym na świat. Potrafi przedstawić się imieniem i nazwiskiem, podać nazwę miejscowości w której mieszka. Zna zwroty grzecznościowe i czasami je stosuje. Jest dzieckiem niekonfliktowym, chętnie nawiązuje kontakty z rówieśnikami. Samodzielnie korzysta z toalety, radzi sobie na stołówce, zmiana stroju na zajęcia ruchowe nie stanowi dla niego problemu. Rozumie typowe zwyczaje, codzienne sytuacje społeczne. Lubi zajęcia ruchowe i muzyczne, stara się śpiewać piosenki. Ma trudności z koncentracją uwagi, ubogi zasób słownictwa, liczne wady wymowy, nie rozumie poleceń nauczyciela, rzadko odpowiada na pytania, jest nieśmiały. Nie zna liter, nie dokonuje analizy i syntezy wyrazów, nie czyta. Wykazuje ogólne niezrozumienie treści i niechęć do czytania. Nie opanował wzorów liter i ich połączeń. Nie potrafi napisać wyrazów i zdań z pamięci. Pisze tylko na zasadzie odwzorowania, z trudnościami. Nie zna cyfr i nie potrafi ich zapisać. Nie opanował pojęcia liczby, nie potrafi porównywać wartości liczbowych, nie opanował pojęcia dodawania i odejmowania. Nie rozumie treści prostych zadań tekstowych i nie potrafi ich rozwiązać. Rozpoznaje rośliny i zwierzęta w najbliższym otoczeniu. Dość starannie wykonuje prace plastyczne i techniczne. Jest życzliwy w stosunku do innych, posłuszny wobec dorosłych, koleżeński i bezkonfliktowy. Chłopiec pracuje tylko pod kierunkiem nauczyciela, wymaga ciągłej mobilizacji i motywacji. Chętnie uczestniczy w zajęciach grupowych. Współpracuje podczas zabawy i pracy.

Funkcjonowanie dziecka w aspekcie symptomatologii stopni upośledzenia umysłowego
Spostrzeganie
Spostrzeganie u dziecka było niedokładne, przebiegało w zwolnionym tempie. Zakres spostrzegania był zawężony. Oglądając pewien fragment otoczenia spostrzegał w nim małą ilość elementów, słabo dostrzegał przedmioty położone dalej. Miał kłopot ze stosunkami przestrzennymi, nie dostrzegał podobieństw i różnic, nie rozróżniał figur geometrycznych. Nie umiał określić kierunków.
Uwaga 
Dziecku trudno było skupić się i utrzymać uwagę przez dłuższy czas na jednym przedmiocie, przenosiła się ona na inne przedmioty. Szybko się nużył, szukał nowych bodźców. Potrafił skupić uwagę podczas zajęć plastycznych, był bardzo zaangażowany, podobało mu się to co rysował.
 Pamięć 
Pamięć świeża, jak i trwała była wyraźnie zaburzona. Stąd trudności ... w trwałym zapamiętaniu treści powiązanych logicznie. Nie pamiętał liter, cyfr, nazw figur geometrycznych. Zapominał treści wysłuchanych chwilę wcześniej, nie pamiętał słowa „górnik” używanego wielokrotnie.
Mowa 
U chłopca stwierdzono wadę wymowy- dyslalię wieloraką. Mowa jego była monotonna, mało wyrazista, pozbawiona emocji. Głos był cichy, słaby, pozbawiony modulacji. ... miał bardzo ubogi zasób używanych słów i zwrotów. Czasami niewłaściwie używał nazw do określania przedmiotów, osób, zjawisk. Porozumiewał się z otoczeniem za pomocą pojedynczych wyrazów i prostych zdań. Trudności językowe oraz wada wymowy wpłynęły negatywnie na opanowanie umiejętności czytania i pisania.
 Myślenie 
... cechowała mała samodzielność myślenia, potrzebował dużo czasu na zastanowienie się. Umiał wyjaśnić konkretne pojęcia, miał kłopoty z definiowaniem pojęć abstrakcyjnych (określających cechy górnika). Posiadł mały zasób pojęć liczbowych, słabo wykonywał operacje rachunkowe. Nie ma umiejętności klasyfikowania, ujmowania podobieństw i różnic, uogólniania, abstrahowania.
Motoryka duża
Chłopiec potrafił się ubrać, samodzielnie korzystał z toalety i ze stołówki. Jego ruchy były niezgrabne, flegmatyczne. Szczególny brak koordynacji pomiędzy pracą różnych grup mięśniowych zauważony został podczas zabawy w berka, oraz wchodzeniu i schodzeniu ze schodów.
Motoryka mała
Potrafił uchwycić długopis, kredkę jedną ręką, manipulować nimi w celu wykonania zadania, jednak jego sprawność manualna była obniżona. Niechętnie podejmował się pisania, nieprawidłowo trzymał długopis i łyżkę. ... dość sprawnie zasuwał suwak i zapinał guziki.
Procesy emocjonalno-motywacyjne i dojrzałość społeczna
... wykazywał zadowolenie i spokój kiedy jego działania oparte były na dobrze znanych mu zjawiskach, natomiast był zdezorientowany, gdy napotkał przeszkody.  Cechowała go słaba motywacja do podejmowania zadań z nadzieją uzyskania sukcesu.  Trudność w koncentrowaniu uwagi i jej krótkotrwałość przeszkadzała dziecku w nabywaniu wiadomości na zajęciach. Przerywał pracę (przepisywanie, słuchanie) bez widocznego powodu, szukał innych wrażeń (przeglądanie zawartości plecaka, obserwowanie kolegów). Chłopiec w czasie obserwacji nie wykazywał agresji, był spokojny. Nie rozmawiał w czasie zajęć, podnosił palce sygnalizując potrzebę zabrania głosu, co wskazuje na znajomość zasad kulturalnego zachowania. Potrafił zgodnie bawić się w grupie rówieśniczej. Umiał zadbać o własne potrzeby ( zasygnalizowanie nauczycielce braku łyżeczki).
... to bardzo sympatyczne, pogodne i wesołe dziecko. Chętnie brał udział w zajęciach muzyczno- ruchowych i plastycznych, inne zajęcia nużyły go. Potrafił skupić uwagę na dłuższy czas podczas rysowania, ta czynność sprawiała mu przyjemność. Śmiało zabierał głos mimo wady wymowy. Wypowiadał się pojedynczymi wyrazami, czasami prostymi zdaniami. Cechuje go niski poziom pamięci słuchowej, obniżona sprawność grafomotoryczna. Nie dokonywał analizy i syntezy wyrazów, nie potrafił szeregować ani klasyfikować. Łatwo rozpraszał się pod wpływem bodźców zewnętrznych. Pracował wolno, wymagał ciągłej motywacji do dokładnego doprowadzenia pracy do końca. Trudno mu było utrzymać porządek w miejscu pracy.
Uczeń jest przez grupę traktowany życzliwie, bardzo wspierany przez koleżankę z ławki, zachęcany do wspólnych zabaw. Cechuje go ogromna otwartość na relacje z rówieśnikami.