Jak przygotować prezentację maturalną

Wiemy już jak wybrać dobry temat, czym kierować się przy wyborze lektur, jak przygotować bibliografię. W dzisiejszym odcinku naszego poradnika nauczymy się najważniejszej rzeczy: ŻEBY PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO PREZENTACJI TRZEBA POMYŚLEĆ. Myśleć znaczy w tym przypadku znaczy stawiać sobie pytania, które pomogą nam odkryć i rozważyć problem zawarty w temacie. Pokażemy jak to zrobić na konkretnych przykładach
Przykład 1. Opisz kreowanie świata przedstawionego w powieściach J. K Rowling.
Najpierw krótka powtórka z poprzedniej części poradnika. Zaczynamy od zastanowienia się nad treścią tematu. „Opisz kreowanie” – w jaki sposób autorka tworzy coś w swojej powieści, jakich trików i sztuczek używa, żeby było fajnie, (kompozycja, język, nawiązania kulturowe i aluzje literackie) „świata przedstawionego” – zastanawiamy się, co to jest ten świat przedstawiony? Najkrócej – to świat stworzony przez autorkę, składa się na niego czas, miejsce akcji, bohaterowie, fabuła i specyficzna dla danego utworu atmosfera; „w powieściach J.K. Rowling” – liczba mnoga nie jest tu bez znaczenia, chodzi o wiele powieści. Każda część serii o Harrym Potterze jest osobną powieścią. Kiedy już wiemy, co mamy znaleźć, zaczynamy szukać – stawiamy sobie coraz bardziej szczegółowe i coraz bardziej niewygodne pytania. Dlaczego niewygodne? Bo żeby na nie odpowiedzieć, musimy przeczytać książkę! Najlepiej kilka razy.
Zaczynamy:

a) Dla kogo są te powieści przeznaczone i jak to wpływa na ich kształt (dla dorosłych, dzieci, nastolatków? Dziewczyn? Chłopaków?)
b) Czas i miejsca akcji – czy jest w nich coś szczególnego, czym się charakteryzują (zwłaszcza miejsca, czas – czy akcja dzieje się „w czasie rzeczywistym” czy równolegle sięga do przeszłości bohaterów, miejsca – czy przestrzeń miejska czy wiejska, czy przestrzeń ma cechy labiryntu, w którym bohaterowie są zagubieni, czy dobrze znają przestrzeń, jak wygląda przestrzeń w której mieszkają/działają bohaterowie, czy ta przestrzeń na nich jakoś wpływa lub ich charakteryzuje?
c) Bohaterowie – czy istnieje podział bohaterów na „czarne charaktery” i „tych dobrych”, co jest kryterium podziału, skąd wywodzi się dobro i zło w bohaterach, jaka jest motywacja działania bohaterów, jakie wartości wyznają i dlaczego; najpierw należy opisać bohaterów ogólnie, potem wybrać sobie najważniejsze postacie i je scharakteryzować; czy bohaterowie mają jakieś atrybuty, które im pomagają, jakieś specjalne umiejętności, które ich wyróżniają, czy autorka zwraca uwagę na „życie wewnętrzne” bohaterów, czy interesuje ją tylko ich działanie?
d) Schematy fabularne – czy powieści Rowling przypominają bajki, mity, powieści sensacyjne, romanse, powieść realistyczną lub fantastyczną, a może biorą sobie różne elementy z różnych typów powieści lub nawiązują do innych gatunków (np. ballada romantyczna), czy istniały wcześniej powieści „podobne” do powieści Rowling (np. Alicja w krainie czarów?) na czym polega podobieństwo? W jaki sposób autorka tworzy napięcie? Jak zaciekawia czytelnika? Jak rozwija się akcja, kiedy występują jakieś punkty zwrotne?
e) Atmosfera – strasznie, czy śmiesznie? Za pomocą jakich środków językowych autorka tworzy specyficzną atmosferę swoich powieści (krótkie czy długie zdania, mało czy dużo opisów, czy są to opisy miejsc, broni, przyrody, budowli, przeżyć wewnętrznych, wyglądu, itp.
Przykład 2. Hip hop jako językowy wyraz buntu...
Co jest naszym celem? Mamy udowodnić, że teksty hiphopowe są buntownicze, analizując nie tylko treść, ale przede wszystkim język utworów. Najlepiej wybrać 4-5 piosenek
a) Na początku ogólnie – jakich tematów dotykają zwykle teksty hiphopowe? Do kogo są kierowane? Jaki obraz świata wykreowany jest w tych piosenkach – chaos czy porządek, sens czy bezsens, władza czy bezprawie, potem omawiamy poszczególne utwory: przeciw czemu się buntują artyści, jakie wartości są dla nich ważne a czego nienawidzą, jaki obraz np., władzy, polityków przekazują? – to musimy poprzeć przykładami z konkretnych piosenek
b) Teraz przechodzimy do języka – tekst skierowany jest raczej do młodych, jakie to ma konsekwencje? Jakiego języka używają? Czy jest to ładna, oficjalna polszczyzna – czy język ulicy, jak dokładnie wygląda ten język – czy są elementy slangu (jakie?) gwary więziennej(jakie?) , czy są kalki z języka angielskiego (jakie?),jakie są zdania, w jaki sposób twórcy wyrażają ekspresyjność języka, jaka funkcja językowa dominuje?
c) Teraz jeszcze bardziej szczegółowo – jak opisywani są „dobrzy” a jak „źli” (jak nazywani są dorośli, politycy, policja, rząd, jacyś inni przeciwnicy)
d) W zeszłym roku szkolnym przeanalizowałem w „Kwartalniku” jeden z hiphopowych tekstów. Uważni czytelnicy znajdą artykuł na stronie internetowej szkoły, może pomóc!

Przykład 3. Filmowa i literacka wizja PRL-u...
Ogólne pytania, nad którymi powinnaś/powinieneś się zastanowić: czy obraz PRL-u jest straszny, czy śmieszny, poważny czy żartobliwy, a może taki i taki na raz ? Czy jest on realistyczny, czy zniekształcony (ironiczny a może nawet groteskowy?) Satyryczny (krytykujący), czy propagandowy (pochwalający). Jakie dokładnie absurdy życia w PRLu są opisywane – sama władza? Stosunki międzyludzkie? Zaopatrzenie w sklepach? Wpływ władzy na życie ludzi? Jakim językiem rozmawiają ze sobą ludzie, jak się do siebie zwracają? Czy jest to język naturalny czy sztuczny?
a) Literatura, z której możesz skorzystać: Marek Hłasko, „Baza ludzi umarłych „ (lub inne opowiadanie), Sławomir Mrożek „Słoń” (opowiadanie), „Mała Apokalipsa” Tadeusz Konwicki, Stanisław Barańczak – tu można jeden bądź kilka wierszy (dobre bo krótkie) „Braki, odrzuty, produkty zastępcze”, „Określona epoka”
b) Film „Rejs” rez. Marek Piwowski, „Alternatywy 4” serial, reż. Stanisław Bareja, „Miś” – Bareja, „Hydrozagadka” , film „Baza ludzi umarłych”, „Jak to się robi” Andrzej Kondratiuk. Możesz także sięgnąć do polskiej kroniki filmowej, żeby zobaczyć jak tą samą rzeczywistość przedstawiała oficjalna propaganda PRL, to byłoby nawet fajne rozwiązanie – zestawić motywami dwie strony medalu, np. zaopatrzenie sklepów według twórców i oficjalnej propagandy, itp.
Przykład 4. Sceny batalistyczne trylogii Tolkiena. Przedstaw różne sposoby realizacji motywów w literaturze, w filmie i grze komputerowej.
Po krótkim wprowadzeniu, w którym przedstawić trzeba pokrótce główne wątki powieści Tolkiena (kto, z kim, o co, w jaki sposób, dlaczego i z jakim skutkiem walczy),musimy przeanalizować sceny bitew:
a) jak pokazane są w książce – ile ich jest, ile zajmują (np. procentowo – mniej więcej) miejsca w powieści, jak wyglądają armie, szczegóły wyglądu, uzbrojenia poszczególnych ras, „moce” poszczególnych przeciwników, jakie są ich mocne i słabe strony w walce, jaka jest rola dowódców itp., Określmy także dramaturgię tych walk (czy od razu wiadomo, kto wygra, czy też wynik się waha i kilkukrotnie zmieniają się losy bitwy)
b) jak pokazane są w filmie – efekty, kolory, jakie ujęcia dominują ( krótkie czy długie, z góry, z dołu, z boku? Plan ogólny czy zbliżenia, ile średnio trwają takie sceny, jak przedstawione są poszczególne armie ), jaka muzyka temu towarzyszy, jaki nastrój i jakie emocje wzbudzają w widzu. Następnie porównajmy obraz z filmu z grą komputerową. Czy twórcy gry wzorowali się na filmie, czy wymyślili scenerię i przebieg bitew po swojemu? Czy przeciwnicy wyglądają i zachowują się tak samo?
Przykład 5. Motyw zazdrości w literaturze różnych epok. Przedstaw na wybranych przykładach.
Pytania jakie powinniśmy sobie zadać przygotowując pracę: czemu służy ukazanie takiego motywu, jaki ma cel? Z czego wynika zazdrość bohaterów, jak ich zmienia i do czego prowadzi? Co człowiek może zrobić z zazdrości? Czy zazdrość pomaga czy przeszkadza w życiu? Czy zazdrościmy przede wszystkim dóbr materialnych, jakiejś własności, pozycji społecznej, pracy, partnera życiowego? Czy zazdrość w poszczególnych epokach wynika z trych samych przyczyn i prowadzi do tych samych skutków?
Przykład 6. Erotyzm barokowy w literaturze i malarstwie. Dokonaj analizy wybranych przykładów.
Pytania godne rozważenia: jak przedstawieni są mężczyźni a jak kobiety, jakie role grają, na jakich motywach opierają się barokowe erotyki, jak definiuje się ideał urody kobiet, jaki wpływ na postrzeganie miłości, erotyzmu, urody miały czasy (sytuacja polityczna w Europie), jakimi środkami językowymi przedstawione są motywy erotyczne w literaturze (typowe barokowe środki stylistyczne)? Jakie zmysły są zaangażowane? Jakimi środkami przedstawiony jest erotyzm w malarstwie (kompozycja, ilość elementów na obrazie, kolory, światłocień)? Czy motywy erotyczne nie mają również symbolicznego lub alegorycznego sensu? Jeśli tak to jaki? Jakie są cechy malarstwa barokowego w ogóle? Jakie są cechy estetyki baroku? Jak przedstawiano bliskość kobiet i mężczyzn w malarstwie – gesty, pozycja ciała, mimika, Jaka jest rola szat i nagości na obrazach? Czy stosowano kostium mitologiczny? Dlaczego? Jaka jest rola brzydoty?
Przykład 7. Obraz psychiki człowieka, który przeżył wojnę. Rozwiń temat w oparciu o dzieła literackie i filmowe.
Pytania godne rozważenia: jak wygląda taki człowiek, jak się zachowuje, czy ma jakieś charakterystyczne ruchy, natręctwa, nietypowe rytuały, które zdradzają jego traumę (np. chowa chleb po kieszeniach, nie patrzy w oczy, itp.)? Czy dobrze dogaduje się z ludźmi? Czy jest zamknięty w sobie? Czy potrafi stworzyć normalne relacje z osobami przeciwnej płci? Czy jest małomówny czy przesadnie gadatliwy? Czy musiał być leczony, przebywać w zakładzie zamknietym, korzystał ze wsparcia psychologów, itp. Czy miewa halucynacje, zaniki pamięci, złe sny? Czy jest zdrowy psychicznie? Za pomocą jakiej konwencji literackiej (i filmowej) twórcy przedstawiają jego historię? (realizm, naturalizm, groteska), jaką funkcję pełni brzydota? Jakie znaczenie ma to, czy bohater był żołnierzem, czy cywilem? Czy jego poglądy na życie są takie same jak przed wojną? Jakie wartości wyznaje? Czy jest pokazany jako heros czy zwykły człowiek?
Za pomocą jakich środków filmowych autorzy ukazują obraz człowieka po wojnie – zdjęcia są statyczne czy dynamiczne, może „obrazy z głowy bohatera” – zniekształcone, pourywane? Jakie kolory, muzyka, montaż, długie czy krótkie ujęcia?
Opracował: Marcin Zimbicki