Dyskalkulia

PROBLEMY Z KRÓLOWĄ NAUK. RZECZ O DYSKALKULII.

Tak jak w przypadku nauki czytania i pisania, aby nie było w tym zakresie zaburzeń, dziecko musi się wykazać dojrzałością do uczenia się matematyki.
Oczywiście na umiejętność takową składa się szereg uwarunkowań.
Niepowodzeniem w uczeniu się matematyki dotknięte mogą być zatem dzieci, które nie odróżniają liczenia poprawnego od liczenia błędnego. Dzieci te bardzo często nie potrafią sprawnie dodawać i odejmować w zakresie do 10.
Problem stanowi też brak zrozumienia pojęcia liczby naturalnej oraz brak zdolności do swobodnego przechodzenia z jednego poziomu reprezentacji na drugi ( poziom symboliczny, ikoniczny, enaktywny).
Również zaburzone spostrzeganie i koordynacja wzrokowo- ruchowa przysparzają dzieciom wielu problemów w opanowaniu umiejętności matematycznych.
Edyta Gruszczyk- Kolczyńska wyróżnia następujące wskaźniki dotyczące prawidłowej dojrzałości do uczenia się matematyki:
1. Świadomość, w jaki sposób należy liczyć przedmioty
2. Odpowiedni poziom rozumowania operacyjnego
3. Zdolność do funkcjonowania na poziomie symbolicznym i ikonicznym bez potrzeby odwoływania się do poziomu enaktywnego i do poziomu działań praktycznych
4. Stosunkowo wysoki poziom odporności emocjonalnej na sytuacje trudne
5. Należyta sprawność manualna, precyzja spostrzegania i koordynacja wzrokowo- ruchowa (1)

Objawy specyficznych trudności w uczeniu się matematyki

Nie zawsze możemy mówić o objawach iście książkowych. Bowiem specyficzne trudności arytmetyczne mogą się między sobą różnić.
Jednym dzieciom problem sprawia wyłącznie rozwiązywanie zadań tekstowych, inne mogą mieć wyłącznie trudności w obszarze liczenia.
Nie ma stałej - tabelarycznej klasyfikacji symptomów świadczących o dyskalkulii.

Najczęściej spotykane objawy to :
problemy z zapamiętaniem tabliczki mnożenia, różnego rodzaju wzorów i definicji
trudności ze zrozumieniem zasad matematycznych
trudności z opanowaniem liczenia (w pamięci, pisemne)
trudności w posługiwaniu się tzw. językiem matematycznym (średnica, przekątna, przyprostokątna, dłuższy, krótszy)
mylenie prawej strony z lewą, niejednorodna lateralizacja
Wśród objawów związanych ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki pojawiają się też:

trudności w odczytywaniu symboli matematycznych, cyfr, liczb ( np. zamiast ¾ czytanie 4/3 )
częste pomyłki przy czytaniu i zapisywaniu cyfr i liczb, znaków o podobnym obrazie graficznym (np.: 9 i 6, 1 i 7, < i >)
przestawianie kolejności cyfr i liczb w zapisywaniu i odczytywaniu działań (np. 87=78, 361=316 )
trudności z operowaniem długimi liczbami, z wieloma zerami lub miejscami po przecinku (zwłaszcza ułamki dziesiętne)
trudności w posługiwaniu się liczbami w życiu codziennym (pieniądze, numery telefonów, autobusów, wykresy, tabele)
problemy z szacowaniem, wybraniem strategii w rozwiązywaniu problemów matematycznych
trudności w rozwiązywaniu zadań tekstowych (2)

Ryzyko dyskalkulii rozwojowej

Dyskalkulia nie jest łatwa do zdiagnozowania (w przeciwieństwie do dysleksji).
Jednakże pewne symptomy świadczące o zagrożeniu dyskalkulią można zauważyć dość wcześnie, bo w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym dziecka.
Niepokojącymi objawami są :
brak znajomości podstawowych figur geometrycznych (dziecko nie rozróżnia figur)
problemy w orientacji w schemacie ciała
brak znajomości relacji stosunków przestrzennych

problemy z porządkowaniem, np. obiektów od najmniejszego do największego lub odwrotnie
trudności w klasyfikowaniu (np. wszystkie trójkąty i do tego czerwone)
brak zdolności klasyfikowania według nadrzędności i podrzędności
brak umiejętności porównywania według określonych kryteriów (wielkość, ilość, kształt, odległość)
trudności związane z orientacją w czasie ( kalendarz- dni tygodnia, miesiące)
problemy ze zrozumieniem pojęcia liczby
zaburzenia w umiejętności przeliczania
brak znajomości podstawowych określeń języka matematycznego (matematyczne słownictwo)
Istotny jest jednak fakt, że dyskalkulię stwierdza się u dzieci powyżej 10 roku życia.

Nie tylko matematyka...

Problemy związane z dyskalkulią, przekładają się nie tylko na królową nauk – czyli matematykę, ale również na szereg innych przedmiotów.
Dla ucznia z dyskalkulią często problematyczna bywa lekcja historii, podczas której nauczyciele wymagają sprawnego (pamięciowego) posługiwania się datami (chronologia), przyporządkowania określonych faktów, a także posługiwania się osią czasu (w tym określaniem wieków).
Pojęciem abstrakcyjnym dla dziecka staje się wówczas sformułowanie: przed naszą erą, naszej ery.
Także geografia i przyroda stanową niemały problem. Wszelkie porządkowanie danych (roczniki statystyczne), porównywanie, grafy, diagramy, skala, obliczanie długości i szerokości geograficznej, odczytywanie map (legend), określanie kierunków, jest dla dziecka z dyskalkulią dużym problemem.
Kolejny stres to lekcja fizyki i chemii. Przekształcenia wzorów, zależności, przyporządkowania, pierwiastki.
Stresująca może być lekcja muzyki (idea muzyki i zapis nutowy) czy wychowania fizycznego (dziecko nie nadąża za regułami gry).

Bibliografia:
(1)E. Gruszczyk – Kolczyńska, Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki, WSiP, Warszawa 2008, s. 9- 10.
(2)I. Sosin (redaktor prowadząca), Dyskalkulia- problemy w uczeniu się matematyki, [w:] Terapia pedagogiczna uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, Wydawnictwo RAABE, Warszawa 2008, s. 2.