Metody aktywizujące nauczanie w klasach I-III

Najważniejszą misją szkolnictwa w obecnych czasach jest przygotowanie ucznia do zmieniającego się świata i wyposażenie go w wiedzę i umiejętności. Nowe metody, zwane aktywnymi zadomowiły się już w edukacji i stały się dla nas nauczycieli inspiracją do pracy. Metody te bowiem wyzwalają aktywność, wspomagają samorealizację uczniów. Są nowym doświadczeniem zarówno dla ucznia jak i dla nauczyciela.
Stosowanie metod aktywnych umożliwia uczniom dopuszczenie do głosu w czasie lekcji, rozwijają myślenie, wiedza jest bardziej trwała (50-75%), integruje grupę w czasie wspólnej pracy (zabawy), rozwija dzieci intelektualnie i emocjonalnie.

Do najbardziej znanych metod aktywizujących nauczanie należą:
- aktywny wykład – czas trwania takiego wykładu to ok. 15 min. W kl.I-III jest to np. opowiadanie bajek, jakiegoś zdarzenia. Trzeba mówić szybko, dynamicznie, używać języka ciała (gesty, mimika), zmieniać pozycję ciała, utrzymywać z uczniami kontakt wzrokowy. Na koniec należy zadać pytanie sprawdzające.
- praca z tekstem – w tej metodzie jest kilka etapów. Etap 1 to motywacja czytania- po co to robimy?; etap 2 polega na wyszukiwaniu w tekście niezrozumiałych zwrotów, dziwnych wyrazów; etap 3 to czytanie właściwe: szukanie odpowiedzi na zadane pytania, poszukiwanie w tekście odpowiednich informacji, robienie notatek, opracowanie słów kluczowych.
- burza mózgów – czyli fabryka pomysłów, wszyscy mają równe szanse w wymyślaniu dobrych pomysłów. Można wymienić kilka możliwości w jej wykorzystaniu: a) rozwiązywanie problemów (grupa pracuje wspólnie nad rozwiązaniem problemu do chwili kiedy uzna, że rozwiązanie jest dobre. Praca przebiega w kilku etapach: definicja problemu, burza mózgów- jak to można rozwiązać, ocena i dyskusja każdego rozwiązania, wybór rozwiązania, wprowadzenie go w życie, sprawdzenie efektów.
b) skojarzenia rozgrzewkowe np. wymień 8 skojarzeń jakie przychodzą ci do głowy gdy słyszysz słowo dom. c) rozgrzewki umysłowe inaczej zabawy pomysłowości i wyobraźni (np.: wymień jak najwięcej zastosowań nożyczek; wymienić wszystkie możliwe rozwiązania problemu – co zrobić, aby być zdrowym. Nie wolno krytykować żadnego pomysłu.
- burza pytań – jest odwrotnością burzy mózgów. Chodzi w niej o zadawanie jak największej ilości pytań na dany temat, do danego problemu. Później pytania dzielimy na oczywiste, zaskakujące, trudne, pytania mogą zwrócić uwagę uczniów na kierunek rozwiązania danego problemu.
- kreatywne pisanie – pisanie tekstów na określoną liczbę słów, scenariusz filmu, pisanie dziwacznych definicji, pisanie listu do bohatera książki, itp.
- odgrywanie ról – odgrywanie scenek, które mogły się zdarzyć, choć nie wiadomo czy się zdarzyły. Wchodzenie w role uwalnia od stereotypów, pozwala zrozumieć swoje zachowanie.
- Drama – umożliwia przeżycie określonych problemów, poszukiwania rozwiązań i dokonywania wyborów. Istotą dramy jest konflikt, poprzez ćwiczenia umożliwia korektę własnych zachowań.
- Symulacje – jest to naśladowanie rzeczywistości, odgrywanie ról, zgodnie z ich realizacją w prawdziwym świecie. Dzieci uczą się na błędach, można powtórzyć sytuację, nieudane zachowanie poddać korekcie. Doskonalimy w ten sposób konkretne życiowe umiejętności naszych uczniów.
- praca w grupach – grupy dobieramy na zasadzie zmienności- poprzez losowanie. Praca w grupach uczy współpracy, współzawodnictwa, doskonali komunikację z innymi uczniami, działa inspirująco, aktywizuje wszystkich uczniów.
- co mnie dziwi? – metoda ta wyzwala działania twórcze uczniów, wiele spraw oczywistych zaczyna dziwić, np. zadajemy pytanie: Dlaczego ta szafa ma taki kształt?
- jak on to zrobił? – wyobrażenie sobie procesu twórczego, który doprowadził do konkretnego odkrycia. Dzieci wyobrażają sobie sytuację przed wynalazkiem i sytuację, która do niego doprowadziła.

Przedstawiłam tu kilka metod aktywizujących nauczanie. Musimy pamiętać o ich stosowaniu dlatego , że wysiłek twórczy i fizyczny, uczenie się poprzez działanie jest najbardziej korzystne i efektywne. Istotą tych metod jest przewaga uczenia się nad nauczaniem.


Literatura
1. I. Dzierzgowska, Jak uczyć metodami aktywnymi, Wydawnictwo Fraszka, Warszawa 2004.
2. Cz. Kupisiewicz, Podstawy dydaktyki ogólnej, PWN, Warszawa 1998.