Tlen jako gaz niezbędny w procesie spalania - scenariusz zajęć

Temat: Tlen jako gaz niezbędny w procesie spalania.
Czas trwania: 45 minut
Podstawa programowa:
Wykazuje doświadczalnie , że czynnikiem niezbędnym do spalania jest tlen.
Cele ogólne
- zrozumienie, że zjawiska spalania powszechnie występują w przyrodzie
- kształtowanie umiejętności przeprowadzenia prostego doświadczenia
- kształtowanie umiejętności pracy w grupach
-wdrażanie zasad BHP podczas eksperymentowania
-przedstawianie dowodów na konieczność tlenu w procesie spalania
Cele szczegółowe
-podaje przykłady spalania
- umie czytać instrukcję ze zrozumieniem,
- potrafi wykonać doświadczenie i obserwować jego przebieg
-potrafi wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego doświadczenia
-potrafi przestrzegać zasad BHP podczas zajęć
 -potrafi interpretować wyniki obserwacji i eksperymentów(poziom ponadpodstawowy)
-podaje inne przykłady utleniania w przyrodzie(poziom ponadpodstawowy)
Metody pracy: problemowo -badawcza. 

Forma organizacji pracy: praca w 3 osobowych zespołach uczniowskich, doświadczenia  
Środki dydaktyczne: 5 zestawów kart pracy,5 głębokich talerzy ,5 świec, 5 szklanych przeźroczystych słoików znacznie większych od świecy, woda, atrament, zapałki, 5 plastelina dla każdej grupy. 5 probówek, 2 buteleczki wody utlenionej, nadmanganian potasu 1 opakowanie, 5 długich patyczków od szaszłyka,5 statywów z zamocowanym haczykiem,5 misek z wodą, 5 palników (można wykorzystać świece), 5 szczypiec 5 banknotów lub chusteczek higienicznych, 1 szklanka alkoholu etylowego, 5 pojemników po surówce, 5 świeczek niższych od ścianki pojemnika, 10 łyżek stołowych sody oczyszczanej, butelka octu.

Przebieg zajęć:
1.Sprawy organizacyjne aranżacja sali : podwójnie stolików przygotowanych do pracy grupowej z kartami pracy Podział uczniów na 5 grup.
2. Zapoznanie uczniów się z tematyką i formą zajęć, którą będzie praca przebiegała równocześnie we wszystkich grupach.
3.Rozdanie instrukcji i kart pracy
4.Wykonywanie doświadczeń w zespołach badawczych pod kierunkiem nauczyciela- równocześnie w 5 grupach. Uczniowie przechodzą do następnego doświadczenia po wspólnej dyskusji, wyciągnięciu wniosków i wypełnieniu karty pracy dotyczącej przeprowadzonego doświadczenia. Uczniowie grupy podstawowej kończą wykonywanie doświadczeń na doświadczeniu3 ,uczniowie grupy ponadpodstawowej mają możliwość wykonania pozostałych doświadczeń..
Ewaluacja: Każda grupa uzasadnia jednym zdaniem dlaczego spalanie jest konieczne dla życia i gospodarki człowieka.
Bibliografia: Korzystałam z książki Zivko K. Kostić „Między zabawą a chemią”, z opracowania dydaktyków UAM Poznań „Eksperyment chemiczny” oraz z własnej wiedzy i doświadczenia

MATERIAŁY DLA NAUCZYCIELA
Informacje o spalaniu
Spalanie to reakcja chemiczna polegająca na gwałtownym utlenianiu się substancji(łączeniu substancji z tlenem). Proces ten połączony jest z wydzielaniem ciepła oraz światła. Przykłady spalania:drewno w piecu, ognisko

KARTA PRACY 1.
Doświadczenie 1
Potrzebne: Głęboki talerz, świeca, szklany przeźroczysty słoik znacznie większy od świecy, woda, atrament, zapałki, plastelina.
Co masz zrobić?: Przy pomocy plasteliny przymocuj świece do talerza, na talerz nalej wodę i zabarw ja atramentem, zapal świecę i przykryj ją słoikiem.
Co się dzieje?:Po kilku chwilach płomień gaśnie, woda podnosi się do ok.15 wysokości
Dlaczego? Spalając się świeca zużywa znajdujący się w powietrzu tlen ciśnienie zewnętrzne wpycha do słoika wodę, która zajmuje przestrzeń po tlenie. Nie zajmuje całego słoika bo pozostała w nim część powietrza składająca się głownie z azotu

KARTA PRACY 2
Doświadczenie 2
Potrzebne: Probówka, woda utleniona, nadmanganian potasu, długi patyczek od szaszłyka, zapałki.
Co masz zrobić?
1. Wsyp do suchej probówki nadmanganian potasu (ok. ¼ łyżeczki od herbaty)
2. Zapal patyczek od szaszłyka i poczekaj, aż trochę się rozpali
3. wlej do probówki trochę wody utlenionej
4. zdmuchnij płomień na patyczku i żarzący się koniec wkładaj go powoli do probówki tak, aby nie dotknąć żarem mokrej ścianki
5. obserwuj dokładnie żar na patyczku.

Co się dzieje? Patyczek ponownie rozbłysnął jasnym płomieniem, ponieważ w probówce po połączeniu wody utlenionej z nadmanganianem potasu pojawił się tlen, który podtrzymuje palenie.
Dlaczego? Tlen obecny w probówce sprawił, że patyczek rozpalił się na nowo.
KARTA PRACY 3
Doświadczenie 3

Potrzebne: Statyw z zamocowanym haczykiem, miska z wodą, palnik, szczypce banknot lub chusteczka higieniczna, alkohol etylowy.
Co masz zrobić?: Mocujemy chusteczkę na statywie i podpalamy. Po pewnym czasie zdejmujemy za pomocą szczypiec i zanurzamy w wodzie. Pokazujemy , że chusteczka spaliła się. Te same czynności powtarzamy ale z chusteczką, wcześniej zanurzoną w alkoholu. Tym razem nie jest uszkodzona. Na tych samych zasadach pokaz można przeprowadzić z banknotem.
Co się dzieje? Chusteczka czy banknot nie zapalają się.
Dlaczego? Spala się tylko sam alkohol. Wzmożony efekt świecenia podczas spalania otrzymamy używając mieszaniny : alkohol, woda(w stosunku 1:1) i szczypty soli kuchennej. Nastąpi wówczas dodatkowa emisja światła przez wzbudzone atomy sodu.

KARTA PRACY 4
Doświadczenie 4
Potrzebne materiały: Pojemnik po surówce, świeczka niższa od ścianki pojemnika, dwie łyżki stołowe sody oczyszczanej, ¼ szklanki octu, zapałki, odrobina plasteliny do mocowania.
Co masz zrobić?:
1. przyklej świeczkę na środku dna pojemnika (świeczka nie może wystawać ponad krawędź pojemnika)
2. dookoła świeczki, przy brzegach pojemnika rozsyp sodę oczyszczaną
3. zapal świeczkę i poczekaj, aż dobrze się rozpali
4. ostrożnie polej sodę oczyszczaną octem, uważając aby nie zalać płomienia świeczki
5. obserwuj płomień świecy.
6. spróbuj ponownie zapalić świeczkę.
Co się dzieje? świeczka gaśnie
Dlaczego? ponieważ po połączeniu sody z octem wyzwala się dwutlenek węgla, który gasi płomień. Dwutlenek węgla jest cięższy od powietrza, dlatego opada na dno pojemnika a nie unosi się do góry. Dwutlenek węgla wypełniający pojemnik sprawia, że gaśnie także zapałka, gdy chcesz ponownie zapalić świeczkę. Jest to dowód na to, ze ni każdy gaz wspomaga proces spalania.

KARTA PRACY 5
Spróbuj Zadanie 5
Podaj inne przykłady łączenia substancji z tlenem (utlenianie (jakie spotykamy w przyrodzie?
-gnicie
-utlenianie
-oddychanie

KARTA PRACY 1
Doświadczenie 1
Potrzebne: Głęboki talerz, świeca, szklany przeźroczysty słoik znacznie większy od świecy, woda, atrament, zapałki, plastelina.
Co masz zrobić?: Przy pomocy plasteliny przymocuj świece do talerza, na talerz nalej wodę i zabarw ja atramentem, zapal świecę i przykryj ją słoikiem.
Co się dzieje?:
........................................
Dlaczego?
........................................

KARTA PRACY 2
Doświadczenie 2

Potrzebne: Probówka, woda utleniona, nadmanganian potasu, długi patyczek od szaszłyka, zapałki.
Co masz zrobić?
1. Wsyp do suchej probówki nadmanganian potasu (ok. ¼ łyżeczki od herbaty)
2. Zapal patyczek od szaszłyka i poczekaj, aż trochę się rozpali
3. wlej do probówki trochę wody utlenionej
4. zdmuchnij płomień na patyczku i żarzący się koniec wkładaj go powoli do probówki tak, aby nie dotknąć żarem mokrej ścianki
5. obserwuj dokładnie żar na patyczku.
Co się dzieje? ........................................
Dlaczego? ........................................
KARTA PRACY 3
Doświadczenie 3
Potrzebne: Statyw z zamocowanym haczykiem, miska z wodą, palnik, szczypce banknot lub chusteczka higieniczna, alkohol etylowy.
Co masz zrobić?: Mocujemy chusteczkę na statywie i podpalamy. Po pewnym czasie zdejmujemy za pomocą szczypiec i zanurzamy w wodzie. Pokazujemy , że chusteczka spaliła się. Te same czynności powtarzamy ale z chusteczką, wcześniej zanurzoną w alkoholu. Tym razem nie jest uszkodzona. Na tych samych zasadach pokaz można przeprowadzić z banknotem.
Co się dzieje? ........................................
Dlaczego? ........................................

KARTA PRACY 4
Doświadczenie 4
Potrzebne materiały: Pojemnik po surówce, świeczka niższa od ścianki pojemnika, dwie łyżki stołowe sody oczyszczanej, ¼ szklanki octu, zapałki, odrobina plasteliny do mocowania.
Co masz zrobić?:
1. przyklej świeczkę na środku dna pojemnika (świeczka nie może wystawać ponad krawędź pojemnika)
2. dookoła świeczki, przy brzegach pojemnika rozsyp sodę oczyszczaną
3. zapal świeczkę i poczekaj, aż dobrze się rozpali
4. ostrożnie polej sodę oczyszczaną octem, uważając aby nie zalać płomienia świeczki
5. obserwuj płomień świecy
6. spróbuj ponownie zapalić świeczkę.
Co się dzieje? ........................................
Dlaczego? ........................................

KARTA PRACY 5
Spróbuj Zadanie 5
Podaj inne przykłady łączenia substancji z tlenem (utlenianie (jakie spotykamy w przyrodzie?
........................................