Dziecko nieśmiałe w przedszkolu

TO WARTO PRZECZYTAĆ...
Dziecko nieśmiałe w przedszkolu

Skąd bierze się nieśmiałość?
Wielu specjalistów starało się odpowiedzieć na to pytanie. Analizując ten problem nie udało się wskazać jednoznacznej przyczyny, jednakże kilka czynników wydaje się być szczególnie istotnych w pojawianiu się i nasilaniu lęków społecznych:
specyficzna konstrukcja układu nerwowego – nieśmiałości mogą sprzyjać takie cechy temperamentu, jak: uczuciowość, wrażliwość, skłonność do zamykania się w sobie, duża podatność na przeżywanie stresu, złe tolerowanie stresu,
styl wychowania – nadmiernie surowy /kiedy rodzice często krytykują lub ośmieszają dziecko/ lub nadmiernie opiekuńczy /rodzice spełniają wszystkie potrzeby, wyręczają
w najprostszych czynnościach i w ten sposób ograniczają samodzielność dziecka/,w wyniku takich działań dziecko stając przed jakimś wyzwaniem, nie podejmuje aktywności, tylko wycofuje się, gdyż wie, że sobie nie poradzi,
stawianie zbyt wysokich lub zbyt niskich wymagań – dziecko obarczone zbyt wysokimi wymaganiami staje się niepewne, czuje, że nie może im sprostać, z kolei zupełny brak wymagań prowadzi do braku zaangażowania, złe warunki materialne lub niski status rodziny.
Problem nieśmiałości dotyczy całokształtu funkcjonowania dziecka. Hamuje rozwój i przyczynia się do powstawania problemów w wielu sferach życia. Może obniżać osiągnięcia szkolne, pomimo dobrych możliwości poznawczych. Dzieci nieśmiałe mogą słabiej sie uczyć i zapamiętywać, gdyż całą uwagę skupiają na swoich przeżyciach i dociera do nich mniej informacji z zewnątrz; nie skupiają się one na wykonaniu zadania, ale na tym jak je odbierają inni ludzie; jedyną ich motywacją jest uniknięcie porażki, a nie osiągnięcie sukcesu.
W związku z tym dziecko wybiera tylko zadania w swojej ocenie proste, osiągając wyniki poniżej swoich faktycznych możliwości. Ponadto nieśmiałość negatywnie wpływa na budowanie relacji
z innymi. Dzieci nieśmiałe często pozostają „z boku” grupy /mimo iż, często nie są odpychane przez rówieśników/, mają też tendencję do spostrzegania tylko tych zachowań rówieśników, które świadczą o odrzuceniu; bywają przedmiotem agresji ze strony swoich rówieśników /przezwiska, złośliwe uwagi/. Nie potrafią także obronić się przed napastnikiem, dorosłym zaś boją się poskarżyć ze względu na przewidywane represje ze strony swych prześladowców. Nieśmiałość przyczynia się również do powstawania zaburzeń emocjonalnych. Dzieci nieśmiałe próbują maskować przeżywane emocje, np. zastępując je innymi /wstyd i lęk niejednokrotnie maskują agresję/,
na podłożu nieśmiałości często występują zaburzenia lękowe /lek uogólniony, fobie dotyczące miejsc, osób i sytuacji, które budzą lęk oraz społeczne zaburzenia lękowe/.
Dzieci nieśmiałe charakteryzuje bierność społeczna /małomówność w sytuacjach społecznych, brak inicjatywy, wycofanie się z zabaw i wspólnych aktywności/, lęk społeczny /lęk przed negatywną oceną, wyśmianiem, odrzuceniem/ oraz zaniżona samoocena i brak wiary we własne siły.
Nieśmiałe przedszkolaki potrzebują szczególnego wsparcia ze strony otoczenia przede wszystkim dwóch zasadniczych powodów:
1 - w odróżnieniu od dzieci starszych i dorosłych nie zdążyły się jeszcze nauczyć, jak można radzić sobie ze swoimi trudnościami, są więc szczególnie podatne na „zranienia”,
2 – od tych najwcześniejszych doświadczeń zależy dalszy rozwój, zwłaszcza społeczny, małego człowieka, niewłaściwe reakcje osób dorosłych i rówieśników na przejawy nieśmiałości mogą nasilić problemy dziecka i przyczynić się do powstawania poważniejszych zburzeń.
Jak pomóc dziecku nieśmiałemu?
Przyjrzyj się czy dziecko jest nieśmiałe w kontakcie z jedną osobą czy w grupie, czy tylko
w nowych, nieznanych czy we wszystkich sytuacjach społecznych – pozwoli to kreślić, jakie umiejętności dziecko powinno ćwiczyć.
Ćwicz z dzieckiem sytuacje społecznie trudne /uścisk ręki, patrzenie w oczy, rozmowy z innymi dziećmi i dorosłymi, przedstawianie się/ - najpierw w bezpiecznym otoczeniu potem z osobami mniej znanymi.
Dokładnie zaplanuj dzień i omów z dzieckiem wszystkie mające nastąpić wydarzenia /dzieci nieśmiałe nie lubią zmian, bo trudno im poradzić sobie w nieznanych sytuacjach, coś co dziecko zna budzi mniejszy lęk.
Unikaj „etykietek” / „to ty jesteś nieśmiały”, „on się boi, więc nie powie”/ jak i swoich wewnętrznych stereotypowych przekonań o dziecku /”nie będę mu proponować, bo i tak będzie się bał, nie poradzi sobie”/.
Częściej dawaj dziecku zadania, w których jest dobre, będzie wówczas doświadczało więcej sukcesów niż porażek.
Nie używaj nieśmiałości jako wymówki, aby dziecko nie musiało czegoś zrobić.
Rozmawiaj z dzieckiem o uczuciach, nazywaj je, dawaj maluchowi odczuć, że je akceptujesz. Unikaj zaprzeczenia: „nie ma się czego wstydzić”, „to wcale nie jest takie straszne”, „przesadzasz” i wyśmiewania się z nich.
Stosuj pochwały opisowe – dokładnie opisuj to, co widzisz bez stawiania ocen.
Zachęcaj dziecko do wypowiadania się w formie rysunkowej. Dziecku łatwiej jest się wypowiadać na rysunku niż ustnie /wtedy „plączą” mu się myśli, zaczyna się jąkać/.
Ucz dziecko, jak ważne jest uśmiechanie się do innych.
Ucz mówienia komplementów /np. samemu je prawiąc/


Bibliografia:
1. Bogdanowicz M. „Psychologia kliniczna w wieku przedszkolnym”, Warszawa 1985.
2. Faber A., Mazlish E. „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”, Poznań 2008.
3. Harwas- Napierała B. „Nieśmiałość dziecka”, Poznań 1979.
4. Zimbardzo P. G. „Nieśmiałość – co to jest? Jak sobie z nią radzić?” Warszawa 2000.