Aktywne metody nauczania informatyki

Obecnie młodzież szkolna ma do czynienia z komputerami praktycznie na każdym przedmiocie. Nauczyciel informatyki ma więc niebagatelne zadanie, aby zainteresować ucznia dziedziną związaną z komputerem, powinien umieć wykorzystać bardzo zróżnicowane zainteresowania uczniów w tej dziedzinie i nie nudząc tych bardziej zaawansowanych, dać szansę opanowania nowych umiejętności tym, którzy są mniej zaabsorbowani informatyką albo pozbawieni dostępu do komputera poza szkołą.
Nauczyciel musi się zastanowić nie tylko czego ma nauczać, ale ważne jest jak to będzie robił. Warto pokusić się o różnorodność metod nauczania ze szczególnym uwzględnieniem tych, które wzmagają aktywność ucznia.
W tym krótkim artykule chciałabym umieścić kilka pomysłów, które może zachęcą niektórych nauczycieli do ich wykorzystania na lekcjach informatyki. W moim aktywnym nauczaniu skupiłam się w szczególności na kilku metodach: projektu, drzewka decyzyjnego i debaty. Niektóre przykłady postaram się dokładnie opisać.

METODA PROJEKTU:

Metoda projektu polega na zaplanowaniu samodzielnych działań uczniów. Uczniowie uczą się jak poszukiwać informacji, jak planować działania, jak szanować czas własny i innych, dzielą się kompetencjami, własnym zdaniem, współpracują, dochodzą do różnych kompromisów, liczą się ze zdaniem innych.
Ważnym etapem metody projektu jest prezentacja. Może się ona odbywać
w różny sposób. Najczęstszą metodą jest prezentacja na forum klasy lub szkoły w formie prelekcji, lub pokazu, ale może to być też np. audycja radiowa nadana przez radiowęzeł, przedstawienie teatralne, artykuł w gazetce szkolnej albo prasie lokalnej, album, prezentacja multimedialna i wiele innych.
Metoda projektu jak żadna inna nadaje się do integrowania wiedzy z różnych dziedzin. W projekt zaangażowani są nauczyciele różnych przedmiotów. Wszystko jest uzależnione od samego pomysłu i sposobu jego realizacji.
Jak pracujemy metodą projektu? Podam teraz etapy według których można realizować dowolny projekt:
- wybór tematu lub zagadnień nad którym uczniowie będą pracowali,
- określenie celów ogólnych i szczegółowych, zadań, metod realizacji oraz terminarz zakończenia projektu,
- zwrócenie uwagi na ścieżki międzyprzedmiotowe w projekcie,
- podanie szczegółowych kryteriów oceny, najlepiej w formie pisemnej,
- przedstawienie tematu projektu nad którym uczniowie będą pracowali. Dobrze jest uczniów wprowadzić w temat na przykład dobrze przygotowaną pogadanką albo spotkaniem z ciekawym człowiekiem, czasami warto również spróbować metody burzy mózgów i przy okazji zdiagnozować co sami uczniowie wiedzą na dany temat i jak rozumieją zadanie.
- można podać źródła, z których uczniowie mogą korzystać,
- odpowiednio dobrać grupy - liczy się różnorodność talentów,
- można wybrać przywódcę, sekretarza grupy i tym samym stymulować do działań osoby nieśmiałe,
-można wywiesić w klasie lub na ogólnodostępnej tablicy spis zespołów i przydzielonych im zadań,
- nauczyciel powinien ustalić dyżury w czasie których będzie dostępny dla uczniów jako konsultant, podać adres kontaktowy w postaci np.. poczty e-mail,
- można wymagać przedstawienia np. planu prezentacji z podziałem zadań dla poszczególnych członków zespołów czy, pisemnych okresowych sprawozdań przy projektach kilku miesięcznych.

Ocenianie to najtrudniejszy element projektu. Należy w ocenie uwzględnić takie elementy jak : zrozumienie zagadnienia, korzystanie z różnych źródeł informacji i umiejętność powoływania się na nie, stopień rozwinięcia tematu, poprawność merytoryczna, organizacja pracy grupowej, sposób i forma prezentacji. Podając wcześniej kryteria oceny możemy na przykład ustalić, że powołamy jury składające się z nauczyciela, zaproszonych gości i członków wszystkich zespołów. Można prosić wszystkich nauczycieli biorących udział w projekcie o wystawienie oceny za opracowanie tematu w danej ścieżki przedmiotowej.
Projekt kończymy ewaluacją. Dobrze jest podsumować projekt dyskutując z uczniami po zakończonej prezentacji: Co nam się udało?, Czego nowego się nauczyliśmy?, Jaką to ma wartość dla nas, dla innych?, Co można było zrobić lepiej?, Czy warto pracować tą metodą w przyszłości? Dobrze jest poprosić uczniów o wypełnienie ankiety ewaluacyjnej.

Jestem nauczycielką informatyki dlatego tę metodę projektu najczęściej wykorzystuję na lekcjach informatyki. W podręcznikach można znaleźć wiele ciekawych przykładów, ale postaram się przytoczyć kilka dodatkowych pomysłów.

1.Projekt na najciekawszy folder reklamowy szkoły.
Świetna zabawa dla osób, które posiadają zdolności graficzne, zmysł plastyczny, umiejętność radzenia sobie z programami graficznymi, takimi jak GIMP, PHOTOSHOP, CORREL.
Projekt polega na skompletowaniu materiałów potrzebnych to stworzenia takiego folderu. Głównymi zadaniami ucznia będzie:
- zrobienie sesji fotograficznej,
- obróbka fotografii,
- przygotowanie tekstów reklamujących szkołę,
- opracowanie logo szkoły,
- wykorzystanie programu graficznego do przygotowania folderu,
- przygotowanie folderu do druku.
W grupie uczniów może znaleźć się dobry grafik, polonista, plastyk.
Oceniany jest efekt końcowy, czyli wykonany przez ucznia folder.

2.Projekt Bazy Danych „SIATKARZE NA IGRZYSKACH OLIMPIJSKICH”

Projekt ma na celu możliwość wykazania się w tworzeniu rozbudowanych baz danych w aplikacji ACCESS. Uczniowie posiadając wiedzę na temat tworzenia baz danych samodzielnie tworzą bazę danych na konkretny temat.

Uczniowie mają za zadanie zebrać potrzebne dane (prawdziwe) z dostępnych źródeł (wyszukiwanie informacji), umieścić je w odpowiednich tabelach, stworzyć relacje między tabelami. Dodatkowo każda baza powinna zawierać przynajmniej 3 formularze wprowadzające nowe dane lub dające możliwość ich przeglądania. Do bazy danych należy dołączyć strony WWW z informacjami o igrzyskach, o siatkarzach, itp., a także dowolne podzapytania w postaci kwerend.

Oceniany zostanie efekt końcowy, czyli formularz MENU, z przyciskami do stworzonych tabel, formularzy, kwerend i linków.

3.Projekt na stworzenie przykładowego rachunku telefonicznego

Projekt ma na celu wykorzystanie umiejętności zdobytych na lekcjach informatyki z zakresu arkusza kalkulacyjnego.
Uczniowie mają za zadanie stworzyć przykładowy biling swoich rozmów telefonicznych w skali miesiąca.
W projekcie należy uwzględnić następujące warunki:
- z jaką siecią się łączymy (np. na sieć PLUS’a mamy zniżkę lub rozmowę bezpłatną)
- w jakich godzinach (strefie) łączyliśmy się z wybranym numerem (np. od 6.00-8.00 mamy rozmowy za darmo, od 8.00-18.00, w szczycie koszt minutowej rozmowy to 1,6zł, a po 18.00 mamy stawkę nocną wysokości 1,2zł.)
W rachunku należy również uwzględnić koszty smsów i mmesów, ustalając ich stawki. Na koniec obliczamy wartość brutto i netto rachunku.

Oceniany zostanie efekt końcowy, czyli odpowiednio dobrane funkcje, szata graficzna rachunku, uniwersalne formuły (po zmianie czasu połączenia, strefy, sieci) automatycznie będą zmieniały się wysokości płaconego rachunku).

4.Projekt wyjazdu na wycieczkę szkolną

Projekt ma na celu wykorzystanie umiejętności zdobytych na lekcjach związanych z arkuszem kalkulacyjnym oraz z tworzeniem prezentacji multimedialnych.
Uczniowie mają za zadanie skompletować dane potrzebne do wyjazdu na wycieczkę (opłata za autokar, za noclegi, za bilety wstępu, itp.). W posumowaniu ma być uwzględniony pełny koszt wycieczki całej klasy oraz poszczególnej osoby. Zestawienie ma być zaprezentowane w postaci wykresu.
Oprócz typowych obliczeń każdy uczeń ma za zadanie stworzyć prezentację, która zachęcałaby do odwiedzenia danego miejsca oraz zawierająca podsumowanie kosztów wycieczki.

METODA DEBATY

Metoda debaty może posłużyć do przeprowadzenia interesującej lekcji
w przypadku, gdy młodzież zostanie emocjonalnie zaangażowana, a jednocześnie znajdą się zwolennicy i przeciwnicy postawionej tezy. Metoda ta pozwala na formułowanie własnych myśli, aktywne słuchanie, dobór wartościowych argumentów, analizowanie faktów i ich ocena, korzystanie z doświadczeń innych, wymiana poglądów, współpraca
w zespole, wyrabianie szacunku dla cudzych poglądów i przekonań. Do tego celu doskonale nadaje się dział związany z etyką i rozwojem TI, jej wpływem na życie jednostki i społeczeństwa.
Przykładowe tematy debat związanych z technologią informacyjną:
1.GRY KOMPUTEROWE – uczą czy uzależniają?
2.HACKER - bohater czy przestępca?
3.NOWE TECHNOLOGIE – szansa czy zguba dla ludzkości?
METODA DRZEWKA DECYZYJNEGO

Warto również spróbować w ramach podsumowania zdobytych umiejętności (np. w trakcie przygotowań do matury) skłonić uczniów, aby tą metodą wyszukali najlepsze narzędzie pozwalające na rozwiązanie konkretnego problemu. Tą metodą można również przy użyciu tabeli decyzyjnej dokonywać porównania różnych algorytmów rozwiązujących ten sam problem.