Konkurs dla uczniów klas V-VI "Jeden Bóg, różnorodność zwyczajów"

W celu rozwiązania konkursu zapoznaj się z zamieszczonym poniżej tekstem.


ZESTAW PYTAŃ

1. Z którego roku pochodzi pierwsza wzmianka o Bożym Narodzeniu?
.........................................
2. Jak chrześcijanie nazywali Chrystusa?
.........................................
3. Jak nazywa się okres oczekiwania i przygotowania na narodzenie Chrystusa?
.........................................
4. Od czego rodziny polskie rozpoczynają wieczerzę wigilijną?
.........................................
5. Kto przyczynił się do rozpowszechnienia zwyczaju budowania szopek?
………………………………………………………………………………………
6. Kiedy i gdzie zrodził się zwyczaj ubierania choinek?
.........................................
7. Co symbolizują zawieszone u sufitu gałązki jemioły, świerku czy sosny?
.........................................
8. Dlaczego na choinkach wiesza się światełka?
.........................................
9. Jak wygląda wigilijny opłatek?
.........................................
10. Co jest odpowiednikiem opłatka w Hiszpanii?.
.........................................
11. Kiedy rozpoczyna się w Hiszpanii wieczerza wigilijna?
.........................................
12. Co jest głównym daniem wigilijnym w Hiszpanii?
.........................................
13. Kiedy i na pamiątkę czego w Hiszpanii są rozdawane prezenty?
.........................................
14. Z czego składa się posiłek wigilijny w Wielkiej Brytanii?.
.........................................
15. Co i w jakim celu wywieszają angielskie dzieci w wieczór wigilijny?
.........................................
16. Gdzie narodził się zwyczaj całowania pod jemiołą i co on oznacza?
.........................................
17. Jakie miasto jest stolicą kartek świątecznych?
.........................................
18. W którym roku zaprojektowano pierwszą kartkę świąteczną?
.........................................
19. Jakie życzenia były na niej napisane?
.........................................
20. Co to jest piniata?
.........................................
21. Kiedy i gdzie się ją wiesza?
.........................................
22. Co jest głównym daniem wigilijnym w Meksyku?
.........................................
23. Kiedy rozpoczynają się święta Bożego Narodzenia w Sztokholmie?
.........................................
24. Z czego składa się tradycyjna szwedzka uczta?
.........................................
25. Co wróży wyciągnięcie najdłuższego źdźbła sina na Węgrzech?
.........................................
26. Dlaczego na Węgrzech nie może zabraknąć ciasta z makiem?
.........................................
27. Co jest tradycyjnym daniem w Danii?
.........................................
28. Stolicą czego jest Austria?
.........................................
29. Podaj tytuł najbardziej znanej kolędy, której ojczyzną jest Austria.
.........................................
30. Jak obchodzone jest święto Bożego Narodzenia w Stanach Zjednoczonych?
.........................................
31. Kto i kiedy przynosi dzieciom we Francji prezenty?
.........................................
32. Jakie są podstawowe dania we Francji?
.........................................
33. Od czego wywodzi się zwyczaj śpiewania kolęd?
.........................................
34. Ile kolęd i pastorałek jest w polskim repertuarze?
.........................................





.........................................
(imię, nazwisko, klasa)


JEDEN BÓG, RÓŻNORODNOŚĆ ZWYCZAJÓW
(Historia, zwyczaje i tradycje Bożego Narodzenia)

Pierwsza wzmianka o Bożym Narodzeniu pochodzi z 354 roku, a zamieszcza ją rzymski kalendarz.
Różne były w przeszłości terminy obchodów świąt Bożego Narodzenia. Świętowano w styczniu, marcu, kwietniu, a nawet w maju. Ostatecznie wybrano datę 25 grudnia – dzień przesilenia zimowego. Chrześcijanie ze słońcem utożsamiali Chrystusa, nazywając go „Słońcem Sprawiedliwości”. Tajemnica Bożego Narodzenia polega na tym, że druga Osoba Boska stała się człowiekiem, aby w ciele ludzkim dokonać zbawienia rodzaju ludzkiego za grzechy. Jako Bóg jest wieczny, nieskończony, wszechobecny i wszechmocny, jako człowiek jest ograniczony czasem, przestrzenią i mocą. Dobitnie przedstawia to w obrazach poetyckich polska kolęda Franciszka Karpińskiego „Bóg się rodzi”.

Po adwentowym oczekiwaniu bezpośrednim przygotowaniem do świąt Bożego Narodzenia jest Wigilia. Według starego zwyczaju w Polsce wieczerza wigilijna rozpoczyna się po zapadnięciu zmroku, gdy na niebie pojawia się pierwsza gwiazda. Wtedy cała rodzina gromadzi się w jednym pokoju, przy stole nakrytym białym obrusem. Pod nim rozłożone jest siano. Kiedy już wszyscy domownicy staną wokół stołu, najstarsza osoba w rodzinie rozpoczyna modlitwę, odczytuje fragment Pisma św. o narodzinach Jezusa, następnie bierze z talerzyka opłatek, podchodzi do każdego, łamie się z nim i składa życzenia. W tym dniu wspomina się wszystkich, którzy nie mogą być z nami. To z myślą o zmarłych i o każdym, kto nie ma gdzie spędzić tego wieczoru, leży na stole dodatkowe, puste nakrycie.

Tradycja obchodów Świąt Bożego Narodzenia jest głęboko zakorzeniona nie tylko w polskim narodzie. Na całym świecie katolicy świętują narodzenie Jezusa, ale w każdym kraju panują nieco odmienne zwyczaje. Do rozpowszechniania zwyczaju budowania żłóbków i szopek najwięcej przyczynił się św. Franciszek z Asyżu i jego bracia. To on, chcąc przypomnieć narodziny Pana Jezusa, nakazał nanieść do groty siana i przyprowadzić wołu i osła. Zawołał braci i pobożnych ludzi. Tam odczytał Ewangelię o narodzeniu Zbawiciela i wygłosił kazanie o wcieleniu Słowa.

Zwyczaj ubierania choinek narodził się wśród ludów germańskich przeszło 300 lat temu. W dniach przesilenia zimy i nocy zawieszano u sufitu gałązki jemioły, jodły, świerka, sosny, jako symbol zwycięstwa życia nad śmiercią, dnia nad nocą, światła nad ciemnością. W Niemczech choinki są wyjątkowo okazałe i pięknie przystrojone. Kościół chętnie przejął ten zwyczaj jako zapowiedź, znak Jezusa Chrystusa. Na drzewko zawiesza się światła, bo tak często Jezus mówił o sobie:”ja jestem światłością świata”.

A jak wygląda wigilijny opłatek? Cieniutki, cichy, biały jak śnieg. Czasem pachnie choinką, ale nie zawsze. Kiedy się go połamie, zapach pozostaje jeszcze na talerzyku, jak zapach suszonych kwiatów w bibule. Pewna dziewczynka potrafiła odróżnić dwadzieścia tysięcy zapachów, umiała rozpoznać po zapachu olejek kamforowy i olejek goździkowy, wiedziała, że inaczej pachnie pomarańcza cała, a inaczej rozcięta. Otóż ta dziewczynka powiedziała kiedyś, że opłatek pachnie najprościej, jak chleb. Nieraz na opłatku wytłoczone są święte obrazki, nieraz jest gładki, ale przepasany wstążką z gwiazdą. W czasie Wigilii opłatek jest najważniejszy i zawsze pierwszy. Dopiero, gdy podzielimy się opłatkiem możemy spróbować czerwonego barszczu z uszkami, czarnego maku, brązowych orzechów i srebrnych ryb. Przedtem nie wypada nawet śpiewać kolęd.

W Hiszpanii odpowiednikiem opłatka jest chałwa. Przed Bożym Narodzeniem każda hiszpańska rodzina zaopatruje się w nową szopkę. Wigilijna wieczerza rozpoczyna się po pasterce, później następują tańce przy dźwiękach dobrej muzyki. Głównym daniem jest pieczona ryba oraz „ciasto Trzech Króli”, w którym zapieka się drobne upominki. Po wieczerzy Hiszpanie spacerują po ulicach i śpiewają kolędy. Prezenty rozdawane są 6 stycznia w święto Trzech Króli, na pamiątkę darów, które Jezus otrzymał od mędrców ze Wschodu.

W Wielkiej Brytanii wigilijny posiłek zaczyna się w ścisłym gronie rodzinnym. Obiad, bo trudno tu mówić o wieczerzy, składa się z pieczonego indyka i „płonącego puddingu”. Wieczorem w Wigilię

Angielskie dzieci wywieszają swoje pończochy za drzwi, by nazajutrz rano odnaleźć je wypełnione prezentami. Tu narodził się zwyczaj pocałunków pod jemiołą wiszącą u sufitu. Taki pocałunek przynosi szczęście i spełnienie życzeń. Londyn jest ojczyzną pierwszych kartek z życzeniami. W 1846 roku John Horsley z Anglii zaprojektował pierwszą kartkę świąteczną z napisem „Wesołych świąt Bożego Narodzenia i szczęśliwego Nowego Roku”.

W Meksyku już 15 grudnia wiesza się pod sufitem piniatę – gliniane naczynie wypełnione słodyczami. Pod nią gromadzą się dzieci. Jedno z nich rozbija piniatę kijem, co rozpoczyna wyścig w zbieraniu słodyczy. Głównym daniem wigilijnym jest wędzony dorsz z papryką i oliwą oraz z małymi grzankami. Podaje się również pieczonego indyka, owoce i słodycze.

W Sztokholmie święta Bożego Narodzenia rozpoczynają się w pierwszą niedzielę adwentu. Tradycyjna szwedzka uczta składała się z iutfisk, czyli rozmoczonej suszonej ryby o dość mdłym smaku. Potem podaje się galaretę wieprzową, głowiznę i chleb, a na deser pierniczki. Nie stawia się wolnego nakrycia na wigilijnym stole, ale za to odwiedza się samotnych. Szwedzi nie śpiewają kolęd, lecz tańczą wokół choinki. Najchętniej jednak spędzają oni święta w podróży. W wiejskich kościołach odprawia się w Wigilię julottę, na którą chłopi przyjeżdżają na saniach.

Na Węgrzech pod obrus daje się sianko. Wyciągnięcie najdłuższego źdźbła wróży długie życie. Na stole nie może zabraknąć ciasta z makiem, bo mak zapewnia rodzinie miłość. Charakterystycznymi potrawami są kutia i kompot z suszonych owoców.

W Danii podaje się słodki ryż z cynamonem i pieczoną gęś z jabłkami. Tradycyjnym daniem jest budyń z ryżem. Gospodyni ukrywa w nim jeden migdał. Kto go znajdzie, ten dostaje świnkę z marcepanu, która zapewnia szczęście przez cały rok.

W Austrii po piątej po południu rozbrzmiewa w oknach mały dzwoneczek. To znak, że rozpoczyna się świąteczna kolacja. Austria jest ojczyzną jednej z najbardziej znanych i najpiękniejszych kolęd na świecie, pt.” Stille Nacht, helige Nacht” (Cicha noc, święta noc).

W Stanach Zjednoczonych trudno mówić o jakimś jednolitym stylu rodzinnego obchodu świąt Bożego Narodzenia. Ameryka Północna jest zlepkiem wielu narodów i ras, każda rodzina obchodzi święto tak, jak była do tego przyzwyczajona w swojej dawnej ojczyźnie. Ameryka to kraj sekt i różnych stowarzyszeń religijnych. Każde wyznanie obchodzi Boże Narodzenie na swój sposób.

We Francji dzieci wierzą, że to mały Jezus przynosi im prezenty w wigilijną noc i wkłada je do bucików ustawionych przy kominku. Wieczerza wigilijna rozpoczyna się po pasterce.
Podstawowymi potrawami są: ostrygi, pieczony indyk kunsztownie nadziewany różnymi specjałami oraz ciasto przekładane słodką masą i polewane czekoladą.

Obyczaj śpiewania kolęd wywodzi się od rzymskich kolęd styczniowych związanych ze świętem odradzającego się słońca. Nie ma narodu katolickiego, który by nie miał własnych kolęd. W polskim repertuarze jest ponad 500 kolęd i pastorałek.