Podstawowe funkcje rodziny

Cel edukacyjny:
Wskazanie dziecku na podstawowe funkcje rodziny.
Zakłada się, że po zakończonych zajęciach uczeń:
•zna prokreacyjną funkcję rodziny,
•zna opiekuńczą funkcję rodziny,
•zna wychowawczą funkcję rodziny,
•zna społeczną funkcję rodziny,
•zna kulturotwórczą funkcję rodziny,
•zna ekonomiczną funkcję rodziny,
•rozumie sens rodziny jako wspólnoty osób,
•wie, że rodzina jest wartością autoteliczną ( samą w sobie).

Materiał nauczania:
Funkcje rodziny: prokreacyjna, opiekuńcza, wychowawcza, ekonomiczna, społeczna, kulturotwórcza. Rodzina jako funkcjonalna wspólnota osób. Udział dziecka w tworzeniu wspólnoty rodzinnej.

Procedury osiągania celów:
Ćwiczenia nakierowujące na temat wykładu:
•Dlaczego zakładane są rodziny?
Przykładowe odpowiedzi:
•Rodziny zakładane są wtedy, kiedy dwie dorosłe osoby chcą mieć dzieci.
•Rodziny zakładane są, aby mieszkać wspólnie.
•Jak dwie osoby się kochają to zakładają rodzinę.

Teza miniwykładu: Funkcje, które spełnia rodzina, wskazują na to, że rodzina to wspólnota osób.

Rodzina jest tym środowiskiem, w którym powstaje nowe życie. Rodzi się w nim i wzrasta istota ludzka podlegająca prawom biologicznym i społecznym, kształtowana przez oddziaływania wychowawcze rodziców. Rodzina stanowi dla dziecka najlepsze naturalne środowisko, w którym otoczone indywidualną opieką, może się prawidłowo rozwijać.
Charakterystyczna dla rodziny jest bezinteresowna miłość. Miłość rodziców względem siebie jak i miłość rodziców do dzieci. W rodzinie osoby darzą się wzajemnym szacunkiem i życzliwością. Rodzina stanowi wspólnotę osób, które pełnią względem siebie różne funkcje.1 Co to jest funkcja? Funkcja (łac. functio = czynność) wg słownika wyrazów obcych oznacza czynność, działanie, obowiązki, które ktoś ma wykonać, zadania.2
Rodzina pełni następujące funkcje wobec swoich członków:
 funkcję prokreacyjną,
 funkcję opiekuńczą
 funkcję wychowawczą,
 funkcję społeczną,
 funkcję kulturotwórczą,
 funkcję ekonomiczną.3

Funkcja prokreacyjna – rodzina jest tą wspólnotą osób, która spełnia najkorzystniejsze warunki, aby w niej przyszedł na świat nowy człowiek i w niej przygotował się do samodzielnego życia.4

Funkcja opiekuńcza rodziny obejmuje nie tylko opiekę nad dziećmi od ich poczęcia do usamodzielnienia, ale także dotyczy opieki nad tymi członkami rodziny, którzy z racji swojego stanu zdrowia lub wieku nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb np.: opieka nad chorym dzieckiem lub babcią, która z racji wieku jest już słaba i schorowana. Funkcja opiekuńcza rodziny wyraża się przede wszystkim w dostarczaniu pożywienia, ubrania, ochrony przed utratą zdrowia czy życia, zapewnieniu niezbędnych środków do rozwoju biologicznego, psychicznego, społecznego i duchowego.

Funkcja wychowawcza: w rodzinie dziecko uczy się „jak być człowiekiem”, „jak być sobą”. Rytm życia rodzinnego, stałe, żywe, emocjonalne relacje z innymi są najlepszymi okazjami do uczenia się miłości, otwartości, życzliwości, prawdomówności, sprawiedliwości a także poznania swoich możliwości umysłowych, zręcznościowych czy artystycznych. Rodzice, rodzeństwo i inni członkowie rodziny poprzez zachętę, dezaprobatę, współdziałanie, pomoc, własny przykład, stymulują wszechstronny rozwój nowego członka rodziny.

Funkcja społeczna rodziny polega na tym, że dziecko przebywając w środowisku rodzinnym, otoczone miłością uczy się współdziałania, ustępstw na rzecz innych członków rodziny, słuchania innych, dostosowywania się do obowiązujących w rodzinie norm, podejmowania obowiązków i odpowiedzialności za nie np.: wyprowadzania psa na spacer, sprzątanie swojego pokoju. Rodzina jest pierwszym środowiskiem dla dziecka, gdzie uczy się ono tolerancji i kompromisu.

Funkcja kulturotwórcza oznacza, że rodzina jest miejscem życia kulturalnego i towarzyskiego. To właśnie w rodzinie można wspólnie odpoczywać np.: wyjeżdżając nad morze w góry, bawić się, poznawać dobra kultury narodowej np.: wyjścia do teatru. Rodzina, zapewniając dziecku udział w zajęciach np.: plastycznych, muzycznych, literackich, umożliwia uczestniczenie w kulturze.

Funkcja ekonomiczna: to osoby tworzące wspólnotę rodzinną zabiegają o stworzenie materialnych podstaw życia rodzinnego. Rodzice poprzez pracę zarobkową zapewniają środki materialne do zaspokojenia wszystkich potrzeb, np.: mieszkania, wykształcenia, wyżywienia, ochrony zdrowia, korzystania z dóbr kultury i rekreacji. Uczy również młodego człowieka oszczędzania, planowania wspólnych wydatków rodzinnych, a także gospodarowania własnymi oszczędnościami.5


Ćwiczenie podsumowujące wykład:
•Wymień podstawowe funkcje rodziny.
Przykładowa odpowiedź:
Podstawowe funkcje rodziny to: funkcja prokreacyjna, opiekuńcza, wychowawcza, społeczna, kulturotwórcza i ekonomiczna.
•Jakie zachowania dziecka budują wspólnotę w rodzinie?
Przykładowa odpowiedź:
•Wspólnotę w rodzinie buduje wzajemna bezinteresowna miłość, wzajemna pomoc np.: przy utrzymywaniu czystości w domu, szacunek, wrażliwość na potrzeby innych członków rodziny, odpowiedzialność, dostosowanie się do obowiązujących w rodzinie norm.

Literatura:
1A. E. Szołtysek, Filozofia wychowania moralnego. Wyd. IMPULS, Kraków 2009, s. 250
2Słownik wyrazów obcych pod redakcją J. Tokarskiego. Wyd. PWN, Warszawa 1974, s.237
3A. E. Szołtysek, Filozofia wychowania moralnego. Wyd. IMPULS, Kraków 2009, s. 250 - 251
4K. Ostrowska, Podstawowe funkcje rodziny. W: Przygotowanie do życia w rodzinie, Materiały pomocnicze dla nauczycieli, wychowawców i rodziców. Część I: Rodzina jako zadanie, s. 12
5A. E. Szołtysek, Filozofia wychowania moralnego. Wyd. IMPULS, Kraków 2009, s. 250 - 251