Troska o wychowanie młodzieży w nauczaniu Jana Pawła II

Referat wygłoszony na Posiedzeniu Rady Pedagogicznej w Zespole Szkolno- Gimnazjalnym
w Sieteszy

Troska o wychowanie młodzieży w nauczaniu Jana Pawła II
Wychowanie to świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą. Celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka. Zmiany te obejmują stronę poznawczo-instrumentalną co jest związane z poznaniem rzeczywistości i umiejętnością oddziaływania na nią. Obejmuje to także stronę emocjonalno- motywacyjną, polegającą na kształtowaniu stosunku człowieka do świata , ludzi, ich przekonań, postaw, układu wartości i celu życia.
Wychowanie chrześcijańskie to wychowanie opierające się na zasadach chrześcijaństwa. Przygotowuje do życia według reguł Ewangelii. Jego ideałem jest braterska miłość między ludźmi. Zasady wychowania chrześcijańskiego biorą swoją treść z naśladowania życia Chrystusa w szczególności z podporządkowania się trzem cnotom ewangelicznym: wierze, nadziei i miłości a także z idei tworzenia Królestwa Bożego na ziemi.
Jan Paweł II w myśli i nauce społecznej ciągle zwraca uwagę na wyżej wymienione problemy. Wyrazem tego są Jego Encykliki i Adoracje apostolskie. Ojciec Święty przede wszystkim pragnie wskazać właściwą drogę młodzieży. Papież Pielgrzym, papież Młodych" to najczęstsze określenia Jana Pawła II. Choć nauka papieska nie jest łatwa, słuchają go miliony ludzi młodych na całym świecie. Wierzą oni iż usłyszane wskazania umożliwią szczęśliwą egzystencję. Ojciec Święty mówi do młodych, iż Kościół widzi siebie samego w młodych. Stwierdza że młodzi są nadzieją Kościoła. W sercach młodych żyje pragnienie prawdziwego braterstwa wszystkich ludzi. Poza podziałami, przeciwieństwami i dyskryminacją. Nauka Boża trwa w tych jednostkach, które głoszą pragnienie braterstwa. Właśnie taki stosunek do danych osób zaszczepia w młodych: miłość, życzliwość, poszanowanie dla drugiego, godność sumienia, przekonań i praw. Wielkie pragnienie rozwoju w którym mieszczą się wszystkie potrzeby, aspiracje i ambicje młodzieży domaga się konkretnych przedsięwzięć. Jan Paweł II podejmując dialog z młodymi, wskazuje nie tylko szanse i możliwości tkwiące w młodości, ale i sposoby ich realizacji i rozwoju. Wszystkie te możliwości rozpatruje w kontekście ewangelicznego orędzia. Mówi o przyjęciu wartości, zaangażowaniu społecznym i apostolskim. Zwraca uwagę na proces samowychowania. Papież łączy nierozerwalnie proces samowychowawczy z dojrzewaniem wolności, która opiera się na prawdzie. W procesie tym ważną rolę odgrywają wartości, one właśnie umożliwiają zaangażowanie i podjęcie odpowiedzialności za działanie. Ojciec Święty wskazując na samowychowanie jako ważny element realizowania siebie i dochodzenia do świętości, sugeruje młodym, by to działanie obejmowało: modlitwę, dialog, pragnienie nawrócenia i poprawy.
Bez pomocy łaski tego, który jest Stwórcą ludzkiego wnętrza, człowiek nie jest w stanie stać się nowym stworzeniem, nie jest w stanie osiągnąć zamierzonej doskonałości, ani zbudować lepszego świata. Szczególne znaczenie w samowychowaniu ma otwarcie się na działanie Ducha Świętego, zezwolenie na kierowanie sobą oraz osobiste przylgnięcie do Boga. Bez przylgnięcia do Boga, które powinno dokonywać się we wszystkich wymiarach życia, człowiek pozostaje sam dla siebie niezrozumiały. Nie potrafi też zrealizować tkwiących w nim możliwości.
Zauważmy, że nauczanie Ojca Świętego nie ma charakteru nakazowo-zakazowego. Jest ciągle ponawianym zaproszeniem do podjęcia trudu stawania się sobą. Tak jak widzi to sam Chrystus. Na etapie młodości dokonuje się szukanie autorytetów, stawianie pytań, budzenie pragnień i konkretne działanie.
Podczas VI Światowego Dnia Młodzieży Jan Paweł II stwierdził iż „Wielkim programem tej cywilizacji jest Nauka Społeczna Kościoła". Jest ona podstawą wychowania młodego pokolenia. Przy każdej okazji spotkań z młodymi podkreśla, że „Społeczna troska Kościoła o autentyczny rozwój człowieka i społeczeństwa, czyli taki. który zachowuje szacunek dla osoby ludzkiej we wszystkich jej wymiarach oraz służy jej rozwojowi, dochodziła do głosu zawsze i na różne sposoby". Do młodych w Poznaniu w 1997r. mówił aby, budować i umacniać na polskiej ziemi cywilizacje miłości w życiu: osobistym, społecznym, politycznym, w uniwersytetach, w parafiach i w domu rodzinnym. Jednym z podstawowych elementów budowania cywilizacji miłości w życiu społecznym jest relacja: mieć - być. Ojciec Święty precyzuje. Iż „mieć" czyli posiadanie rzeczy i dóbr samo przez się nie doskonali podmiotu ludzkiego, jeśli nie przyczynia się do dojrzewania i wzbogacania jego ..być". Zło, zaś nie polega na „mieć" jako takim, ale na takim posiadaniu, które nie uwzględnia jakości i uporządkowanej hierarchii posiadanych dóbr. Okres młodości jest szczególnym momentem wyborów życiowych. Kształtuje ono całe późniejsze życie. Jezus Chrystus wskazuje nam drogę, ażeby bardziej „być". Zawsze do tego prowadzą wskazania Ewangelii. Z dużym naciskiem papież przekonuje młodzież o tym, iż potrzebna jest rozwaga w podejmowaniu decyzji. Ojciec Święty kieruje apel do młodzieży polskiej w słowach: „Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali". Wymaganie od siebie jest wyborem wartości takich jak: prawda, wolność, sprawiedliwość. Hierarchia wartości w oparciu o poznanie prawd wiary i zasad moralnych musi być wewnętrznie zaakceptowana i przyjęta za własność.
Wewnętrzne przyjęcie do takiej hierarchii wartości dokonuje się przez miłość, którą Duch Święty rozlewa w ludzkich sercach. Moralny profil młodego człowieka wyznacza kształt jego działalności społecznej. Stanowi ona zewnętrzny wyraz budowania cywilizacji miłości.
Ojciec Święty ukazuje młodzieży szerokie możliwości realizacji tego zadania. Podjęte przez Kościół dzieło nowej ewangelizacji w wykonaniu młodzieży ma dokonywać się przez przykład życia. Jan Paweł II widzi to jako codzienne dawanie świadectwa o wierze: miłości Boga i nadziei. Jako niesienie radości i budowanie pokoju w rodzinach, miejscach nauki i pracy. Młodzież kształcąc się i nabywając kompetencji rozwija siebie i przygotowuje do służby ludzkości.
Jan Paweł II wzywa aby była ona ściśle związana z zasadami moralnymi. Każde przemówienie i orędzie skierowane do młodych przeniknięte jest afirmacją młodości. Namiestnik na Stolicy Piotrowej widzi w tym okresie życia bogactwo i dobro. Jednym z głównych rysów tego okresu jest odwaga. Jest ona ściśle powiązana z zaufaniem Chrystusowi. Papież z mocą podkreśla, iż „trzeba, ażeby młodość była wzrastaniem, aby niosła z sobą stopniową akumulację wszystkiego, co prawdziwe, co dobre i piękne".
Tematem wiodącym nauczania Jana Pawła II jest sumienie. To w nim właśnie dochodzi do decyzji i wyborów moralnych. Dokonują się one w życiu każdego z nas. Poziom sumienia, poziom wartości moralnych to podstawowy wymiar doczesności i historii. To historia ludzkich sumień moralnych: zwycięstw lub klęsk. Tutaj znajduje podstawę istotna wielkość człowieka. Jego prawdziwie ludzka godność. To jest ów wewnętrzny skarb dzięki któremu człowiek stale przekracza siebie w kierunku wieczności. Coraz częściej słyszymy, że człowiek ma prawa formowania własnego sumienia według swoich kryteriów. Istnieją nawet kierunki pedagogiczne, które postulują całkowitą wolność w wyborze tych kryteriów. Dlatego też Jan Paweł II mówiąc o sumieniu odwołuje się do pojęci prawa naturalnego. Zostało ono dane Mojżeszowi na tablicach kamiennych. Zawierają przykazania Boże, które przemawiają do każdego człowieka bezpośrednią oczywistością prawdy w nich zawartej. Nadanie tych przykazań ze strony Boga jest potwierdzeniem ich obecności w świadomości moralnej człowieka. Świadomość tę jednostka czerpie z Bożego Objawienia. Przede wszystkim z Dekalogu i Ośmiu Błogosławieństw. Przed wychowawcami stoi trudny proces kształtowania u młodzieży odpowiedzialności za swoje sumienie. Ta odpowiedzialność powinna być oparta na samowychowaniu. Gdzie młody człowiek buduje system wartości i utrwala zgodnie z nim postępowanie. Jan Paweł II odwołuje się do idei wychowania. Proces wychowawczy prowadzi do fazy, do której dochodzi się wtedy gdy po osiągnięciu pewnego stopnia dojrzałości psychofizycznej człowiek zaczyna wychowywać się sam. Jan Paweł II mówiąc do młodych nie zapomina o sygnalizowaniu zagrożeń. Zniekształcają one ład moralny zbudowany w oparciu o Dekalog. Chrystusem - drogą, prawdą i życiem. W ten sposób staniemy się płomiennymi zwiastunami nowej ewangelizacji. A tym samym wielkodusznymi budowniczymi cywilizacji miłości.
płomiennymi zwiastunami nowej ewangelizacji. A tym samym wielkodusznymi budowniczymi cywilizacji miłości.

Bibliografia
1. Encyklopedia Pedagogiczna
2. Okoń - Słownik pedagogiczny
3. Encykliki - Jan Paweł II. Wydawnictwo Pax 198Ir.
4. Wychowawca Nr 3-marzec 2003 r.
5. Wychowawca Nr 6-czerwiecl996r.
6. St. Wołoszyn-Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku. Kielce 1998r.
7. M. Korycka-Jan Paweł II Kochana Młodzieży!. Warszawa 1997r.
8. R. Flynn - Jan Paweł II-Portret prywatny człowieka i papieża. Warszawa 2002r.
9. Jan Paweł II w Polsce - Przemówienia - homilie. Kraków 1997r.

Opracował:
Ks. mgr Grzegorz Garbacz