X Używamy plików cookie i zbieramy dane m.in. w celach statystycznych i personalizacji reklam. Jeśli nie wyrażasz na to zgody, więcej informacji i instrukcje znajdziesz » tutaj «.

»» ZDALNE NAUCZANIE. U nas znajdziesz i opublikujesz scenariusze ««
Numer: 1269
Przesłano:
Dział: Logopedia

Zastosowanie wybranych ćwiczeń kinezjologii edukacyjnej w terapii logopedycznej

Kinezjologia Edukacyjna to metoda stymulująca prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego opracowana przez amerykańskiego psychoterapeutę dr Paula Dennisona. Opiera się na założeniu, że podstawą sukcesu w uczeniu się, nabywaniu nowych zdolności i umiejętności i rozwijaniu już nabytych jest prawidłowe funkcjonowanie półkul mózgowych, a w szczególności ich dostateczna integracja i odpowiednia organizacja. By to osiągnąć niezbędne jest zlikwidowanie tzw. „blokad umysłowych”, które uniemożliwiają harmonijne funkcjonowanie mózgu, a w konsekwencji hamują efektywny rozwój sprzyjając powstawaniu deficytów. Służy temu między innymi opracowany przez Dennisona zestaw prostych ćwiczeń ruchowych, wizualnych i słuchowych, zwanych też Gimnastyką Mózgu, stymulujących obie półkule i uaktywniających połączenia nerwowe w całym mózgu. Ćwiczenia te podzielone są na cztery główne grupy w zależności od wymiaru funkcjonowania układu nerwowego, jaki usprawniają. I tak:
• ćwiczenia na przekroczenie linii środka integrują pracę prawej i lewej półkuli mózgu, wpływają na poprawę koordynacji w zakresie małej i dużej motoryki, prawej i lewej strony ciała,
• ćwiczenia wydłużające likwidują napięcia mięśniowe wywołane przez stres, poprawiają koncentrację, wzbudzają gotowość do odbioru bodźców z otoczenia,
• ćwiczenia energetyzujące pozwalają na wyrównanie poziomu energetycznego organizmu i lepszą organizację przetwarzania informacji odebranych z otoczenia,
• ćwiczenia pogłębiające wywołują pozytywne nastawienie do aktywności poznawczej, stabilizują i rytmizują procesy nerwowe, sprzyjają uzyskiwaniu osiągnięć w nauce.
W zakresie tych czterech grup dostępne są zestawy ćwiczeń, które stymulując połączenia nerwowe w efekcie rozwijają takie umiejętności i procesy, jak: percepcja wzrokowa, percepcja słuchowa, pamięć, myślenie, koncentracja uwagi czy koordynacja analizatorów słuchowego, wzrokowego i kinestetycznego. To z kolei prowadzi do poprawy w zakresie pisania, czytania i uczenia się.
Wiele z tych ćwiczeń poza stymulacją wymienionych zdolności umysłowych i zmysłowych usprawnia również mowę bądź korzystnie wpływa na procesy warunkujące jej prawidłowy rozwój, na odpowiednie napięcie mięśni aparatu artykulacyjnego, oddychanie, słuch fonematyczny, pamięć werbalną czy zdolności do tworzenia komunikatu słownego. W zależności od potrzeb, rodzaju zaburzenia i celu terapii logopedzi mogą wykorzystywać wybrane ćwiczenia Gimnastyki Mózgu w pracy z pacjentem, wspierając tym samym proces usprawniania mowy i podnosząc jego efektywność.
Poniżej przedstawiam przykładowe, wybrane przeze mnie ćwiczenia wraz z opisem wykonania i ich wpływem na zdolności komunikacyjne, werbalne i pozostałe umiejętności warunkujące prawidłowy rozwój mowy.

Ćwiczenia na przekraczanie linii środka.

1. Ruchy naprzemienne.
Ćwiczenie polega na jednoczesnym ruchu nogą i przeciwległą do niej ręką. Przypomina to maszerowanie w miejscu. Można stosować wiele wariantów tego ćwiczenia:
- w pozycji stojącej uginamy i unosimy kolano, dotykamy go przeciwległą dłonią
- w pozycji stojącej uginamy i unosimy kolano, dotykamy go przeciwległym łokciem
- w pozycji stojącej dotykamy dłonią przeciwległej pięty za plecami
- w pozycji siedzącej poruszamy jednocześnie nogą i przeciwległą do niej ręką.
Ruchy wykonujemy na zmianę: raz prawa noga i lewa ręka, raz lewa noga i prawa ręka. Wskazane jest, by tempo wykonania było wolne, ruchy zaś dość precyzyjne i płynne.

Ćwiczenie to aktywizuje obie półkule mózgowe jednocześnie, ułatwia wzrokowe, słuchowe i ruchowe przekraczanie linii środka, rozwija zdolności motoryczne. Poprawia wymowę, oddychanie, wzmacnia zmysł słuchu.

2. Rysowanie oburącz.
Jest to „bazgranie” wykonywane obiema rękoma jednocześnie na dużej płaszczyźnie (tablicy, arkuszu papieru) bądź w powietrzu. Rysowanie odbywa się z zachowaniem linii symetrii, tzn. obie ręce rysują symetrycznie to samo po dwóch stronach wyznaczonej, pionowej linii. Wykonujemy obszerne ruchy, z zaangażowaniem mięśni ramion i barków.

Ćwiczenie w głównej mierze usprawnia motorykę ręki i koordynację ręka-oko. Korzystnie wpływa również na poprawną wymowę, wzmacnia umiejętność precyzji ruchów artykulacyjnych. Należy pamiętać, że ruchowe ośrodki mowy w korze mózgowej znajdują się blisko obszarów odpowiedzialnych za motorykę ręki. Dlatego wszelkie ćwiczenia rozwijające ruchy dłoni wpływają też na lepszą motorykę narządów mownych.

3. Słoń.
Stajemy w lekkim rozkroku, z lekko ugiętymi nogami. Wyciągamy wyprostowaną lewą rękę do przodu, grzbietem dłoni do góry. Następnie „przyklejamy” do wyprostowanej ręki lewe ucho. Obrysowujemy w powietrzu kształt ósemki Dennisona (znak nieskończoności) zaczynając zawsze od środka i kierując się w lewo, w górę. Ważne jest, by głowa wraz z ręką były cały czas złączone, a oczy uważnie śledziły obrysowywany kształt patrząc na koniec dłoni. Ćwiczenie wykonujemy kilkakrotnie dla lewej ręki i lewego ucha, a następnie dla prawej ręki i prawego ucha.

W trakcie tego ćwiczenia zaktywizowany jest cały układ przedsionkowy wraz z kanałami półkolistymi. Jeżeli dziecko przechodzi częste infekcje narządu słuchu, może dojść do zniszczenia sieci nerwowych w tym układzie. Regularne wykonywanie ćwiczenia „Słoń” pozwala odbudować utracone połączenia w układzie przedsionkowym. Wpływa jednocześnie na zdolność przekraczania linii środkowej mózgowych punktów słuchowych, na rozróżnianie i zapamiętywanie dźwięków, pobudza koncentrację uwagi w trakcie słuchania. Wzmacnia słuchową analizę i syntezę sylabową, a także pozwala łatwiej łączyć słowa w całą myśl. Zmniejsza napięcie mięśni w okolicy szyi i twarzy przy mówieniu.

4. Wahadłowe ruchy głową.
By prawidłowo wykonać to ćwiczenie należy rozluźnić mięsnie szyi i bardzo wolno opuścić głowę tak, by broda nie dotknęła klatki piersiowej i nie przekroczyła linii obojczyka. Następnie miarowo oddychając kiwać swobodnie i wolno głową na boki, od jednego ramienia do drugiego.

Ćwiczenie to doskonale reguluje oddychanie, wzmacnia słyszenie obuuszne i rozluźnia mięśnie szyi i twarzy, co można wykorzystać jako przygotowanie aparatu mownego do ćwiczeń ruchowych i artykulacyjnych.

5. Oddychanie brzuchem.
To ćwiczenie oddychania przeponą. Można je wykonywać w pozycji stojącej lub leżącej. W obu przypadkach ręce ćwiczącego leżą na dolnej partii brzucha i wraz z wdechem unoszą się do góry. Po wstrzymaniu powietrza, następuje wydech i ręce i brzuch opadają . Każdą fazę ćwiczenia, tj. wdech – wstrzymanie – wydech wykonujemy licząc w myślach do trzech.

Ćwiczenie wzmacnia mięśnie przepony i wyrabia nawyk poprawnego oddychania, co jest rzeczą fundamentalną dla kształtowania prawidłowej fonacji podczas mówienia i głośnego czytania.

6. Rower.
Ćwiczenie wykonujemy w pozycji leżącej, z rękoma założonymi za głowę. Unosimy nogi zgięte w kolanach i naprzemiennie je prostujemy i zginamy (podobnie, jak podczas jazdy na rowerze). Podczas ćwiczenia dotykamy lewym łokciem prawego kolana i na odwrót.

Ćwiczenie koordynuje prawą i lewą stronę ciała, wzmacnia mięsnie brzucha i przepony, a także usprawnia umiejętności słuchania, czytania i literowania.

7. Kobra
Ćwiczymy w pozycji siedzącej, przy stoliku lub biurku. Opieramy czoło o blat stolika, podobnie ręce – rozsunięte na wysokość ramion, równolegle do siebie. Robimy bardzo głęboki wdech, podczas którego powoli odchylamy do tyłu kolejne części ciała: czoło, głowę, łopatki. Przy wydechu powoli wracamy do pozycji wyjściowej. Wdech musi być głęboki, ma docierać do podstawy kręgosłupa.

Wykonywanie tego ćwiczenia pozwala rozluźnić i odciążyć centralny system nerwowy. Poprawia oddychanie, co wzmacnia siłę głosu. Usprawnia rozumienie ze słuchu i wzmaga koncentrację uwagi na bodźcach słuchowych. Korzystnie wpływa na rozwój mowy i umiejętności językowych ćwiczącego.

Ćwiczenia wydłużające.

1. Sowa.
Należy ucisnąć ręką mięsień kapturowy znajdujący się na barku, przy szyi i zwrócić głowę w jego stronę. Wykonać głęboki wdech, a po chwili powolny wydech, podczas którego następuje odwiedzenie głowy w przeciwnym kierunku. Tak samo postępujemy z mięśniami przeciwnego barku. Na każda rękę powtarzamy ćwiczenie po trzy razy.

Ćwiczenie prowadzi do rozluźnienia mięśni barków i szyi napiętych podczas uważnego słuchania, czytania i mówienia. Stymuluje słuch i pamięć słuchową, formowanie myśli i zdań w pamięci oraz poprawne wysławianie się i konstruowanie wypowiedzi ustnych.

2. Aktywna ręka.
Ćwiczenie wykonujemy na stojąco, siedząco lub leżąco. Podnosimy wyprostowaną rękę wzdłuż głowy. Drugą ręką przytrzymujemy ją w okolicy łokcia. Robimy wdech i wydech. Podczas wydechu liczymy do ośmiu i oporujemy uniesiona ręką. Oporowanie odbywa się w czterech kierunkach: do głowy, do ucha, do przodu i do tyłu. Ćwiczymy z każdą ręką we wszystkich wskazanych kierunkach. Po wykonaniu ćwiczenia strzepujemy ręce w celu ich rozluźnienia.

Podczas wykonywania tego ćwiczenia dochodzi do rozciągnięcia mięśni klatki piersiowej i ramion, co bezpośrednio wpływa na polepszenie oddychania. Ćwiczenie wpływa też na ekspresję mowy ułatwiając wysławianie się i zdolności do wyrażania myśli.

3. Zginanie stopy.
W pozycji siedzącej, zakładamy jedną nogę na drugą tak, by zakładana noga, zgięta w kolanie oparła się kostką o udo nogi służącej za podparcie. Rękoma łapiemy i lekko uciskamy punkty zaczepienia mięśni łydki, przy kostce i pod kolanem. Wykonujemy ruchy stopą raz w dół – palce obciągnięte, raz w górę – palce zadarte. Jednocześnie oddychamy głęboko i miarowo. Powtarzamy ćwiczenie dla drugiej łydki.

Ćwiczenie koordynuje pracę przedniej i tylnej części mózgu, pobudza zdolności językowe i wzmaga ekspresję wypowiedzi. Rozwija umiejętności komunikacji i kończenia rozpoczętych zdań.

4. Pompowanie piętą.
W pozycji stojącej wyciągamy obydwie ręce przed siebie i opieramy się o ścianę lub krzesło. Robimy wykrok jedną nogę pozostawiając wyprostowaną z tyłu, ze stopą przylegającą do podłogi, a drugą ugiętą w kolanie wystawiając do przodu. Pochylamy się lekko w przód tak, by plecy wraz z nogą skierowaną do tyłu tworzyły jedną płaszczyznę. Robimy wdech i przenosimy ciężar ciała na nogę wysuniętą do przodu, prostując ją i jednocześnie odrywając piętę drugiej nogi od podłoża. Następnie robimy wydech i wracamy do pozycji wyjściowej przenosząc ciężar ciała na nogę wysuniętą do tyłu i dociskając piętę do podłogi.

Ćwiczenie rozwija zdolności językowe i poprawne wysławianie się oraz rozumienie ze słuchu.

Ćwiczenia energetyzujące.

1. Energetyczne ziewanie.
Obydwie ręce masują stawy skroniowo-żuchwowe (po obu stronach twarzy, u zbiegu szczęki górnej i dolnej). W trakcie masażu wydajemy głęboki, relaksujący odgłos ziewania.

Ćwiczenie pozwala na stymulację mięsni aparatu artykulacyjnego. Przez staw skroniowo-żuchwowy przebiegają nerwy czaszkowe, które unerwiają i aktywują mięśnie twarzy, oczu, ust, języka i żuchwy odpowiedzialne za wydawanie głosu i żucie. Ziewanie energetyczne rozluźnia te mięśnie i pozwala na ich efektywniejszą pracę.

2. Kapturek myśliciela.
Jest to masaż małżowiny usznej, stymulujący około 400 zakończeń nerwowych znajdujących się w uchu. Palcami wskazującym i kciukiem obydwu dłoni chwytamy uszy i lekko je odciągamy od głowy. Delikatnie masujemy małżowinę od góry w stronę płatka ucha. Powtarzamy to ćwiczenie przynajmniej trzy razy.

Paul Dennison odkrył, ze kapturek myśliciela ma szczególne znaczenie dla rozwijania zdolności językowych i komunikacyjnych. Doskonale usprawnia słuch w zakresie percepcji, uwagi, różnicowania i pamięci słuchowej. Ponad to rozluźnia mięśnie w okolicy szyi, twarzy, szczęk i języka. Wpływa na poprawę formułowania zdań i myśli, na wymowę i pamięć.
Dla pogłębienia efektu można stosować to ćwiczenie wraz z energetycznym ziewaniem.

Ćwiczenia pogłębiające.

1. Pozycja Dennisona.
Ćwiczenie można wykonywać w pozycji siedzącej lub leżącej. Nogi muszą być wyprostowane, skrzyżowane na wysokości kostek tak, by lewa kostka była na wierzchu. Wyciągamy obie ręce przed siebie, krzyżujemy je tak, jak nogi, a palce obu dłoni splatamy ze sobą. Następnie przyciągamy ręce w stronę klatki piersiowej opierając na niej splecione dłonie palcami do góry. Zamykamy oczy, język przyciskamy do podniebienia (do wałka dziąsłowego)i spokojnie oddychamy. Pozostajemy w tej pozycji około minuty, po czym rozstawiamy nogi, rozplątujemy dłonie i łączymy je opuszkami palców. Przez kolejną minutę oddychamy głęboko.

Ćwiczenie stymuluje poprawną wymowę i umiejętność uważnego słuchania, pogłębia również fazy oddechowe. Utrzymywanie języka przez dwie minuty na wałku dziąsłowym ćwiczy jego pionizację, wzmacnia mięśnie i pomaga przeciwdziałać patologicznemu, przetrwałemu odruchowi połykania niemowlęcego i zespoleniu wargowo-językowemu.

Należy pamiętać również o piciu wody podczas wykonywania ćwiczeń Gimnastyki Mózgu. Woda ma ogromne znaczenie dla osiągnięcia homeostazy ciała i umysłu, gdyż doprowadza do równowagi elektrolitowej w systemie nerwowym, co z kolei usprawnia reakcje umysłowe, zwiększa efektywność postrzegania i przetwarzania zdobytych informacji i pomaga w uzyskiwaniu dobrych efektów w nauce.
Wielu autorów publikacji i terapeutów zainteresowanych tematyką Kinezjologii Edukacyjnej wskazuje, że regularne stosowanie ćwiczeń Gimnastyki Mózgu prowadzi do osiągnięcia bardzo dobrych efektów. Systematyczność i długofalowość w działaniu czynią tę metodę doskonałym sposobem na zapewnienie pomocy osobom, którym nauka sprawia trudności.

Źródła:
1. Hannaford C., Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł. Podstawy kinezjologii edukacyjnej, Oficyna Wydawnicza Medyk, Warszawa 1988
2. Mańkowska I., Kreowanie rozwoju dziecka. Kinezjologia edukacyjna i inne nowoczesne metody terapeutyczne
w praktyce, Wydawnictwo Pedagogiczne Operon, Gdynia 2005
3. Datkun-Czerniak K, Jak usprawniać mowę dziecka, MAC Edukacja, Kielce 2004
4. Sawicka B., „Słyszę” 8/9 (70/71), Stowarzyszenie Przyjaciół Osób Niesłyszących i Niedosłyszących, Warszawa 2003

O nas | Reklama | Kontakt
Redakcja serwisu nie ponosi odpowiedzialności za treść publikacji, ogłoszeń oraz reklam.
Copyright © 2002-2024 Edux.pl
| Polityka prywatności | Wszystkie prawa zastrzeżone.
Prawa autorskie do publikacji posiadają autorzy tekstów.