Specyfika aktywności twórczej i jej rola w życiu dziecka

1.Pojęcie twórczości

Pojęcie twórczości znane było już starożytnym Grekom i Rzymianom. Początkowo odnosiło się ono do działalności boskiej. Dopiero w okresie Odrodzenia pojęciu temu nadano znaczenie czynności ludzkiej. Istotę twórczości upatruje się przede wszystkim w nowości, a zarazem w jej użyteczności. W przypadku twórczej aktywności dziecka powstają wytwory nowe, ważne dla niego samego. Twórczość taka ma bowiem wartość subiektywną. Dziecko odgrywa coś cennego i użytecznego dla siebie. Będą to nowe wiadomości, umiejętności, wytwory , zachowania, odkrycia. Twórczość - to taka aktywność, która nie opiera się na żadnych normach działania. Stanowi wychodzenie poza obszar posiadanych informacji i tworzenie nowych. Nowy wytwór, jaki został stworzony przez dziecko jest wynikiem syntezy różnych składników otaczającej je rzeczywistości , syntezy dokonanej przez niego samego. Twórczość jest również ujmowana jako wartość, która nadaje sens życiu ludzkiemu. Przy czym ważny jest tu sam proces tworzenia i jego znaczenie dla rozwoju twórcy , nie zaś jego wytwór końcowy. Zgodnie z takim rozumieniem pojęcia – twórczość jest przypisana wszystkim ludziom, bez względu na rodzaj działalności jaki wykonują.

2.Czynniki warunkujące aktywność twórczą dziecka

Twórcza ekspresja dziecka zależy od kilku czynników. Pierwszym z nich jest wewnętrzna motywacja. Dziecko podejmuje określoną działalność z własnej woli i kontynuuje ją z własnej chęci. Chce w ten sposób wyrazić własne przeżycia, doznania, odczucia i myśli. Robi to wszystko zwłaszcza dla siebie i własnej przyjemności, lecz dla innych ludzi także. Stąd wynika kolejny warunek twórczej ekspresji dziecka: klimat sprzyjający porozumieniu dziecka z otoczeniem. Trzeci czynnik warunkujący zaistnienie twórczej aktywności dziecka, to poczucie bezpieczeństwa, wolności i swobody. Dziecko ma prawo do wyrażania siebie , swoich opinii, sądów, spostrzeżeń, doznań, myśli, nawet mimo ich śmiesznego, naiwnego charakteru. Dziecko musi mieć zaufanie wobec otoczenia, by bez obaw móc przedstawić innym produkty swej aktywności. Musi czuć się przede wszystkim zrozumianym i bezwarunkowo akceptowanym. Służy temu klimat optymizmu, zaufania, swobody, braku skrępowania i niezbędnego tylko stopnia przymusu. Kolejnymi czynnikami warunkującymi aktywność twórczą dziecka są: odczuwanie satysfakcji z własnej działalności, samodzielne określanie sposobu realizacji wybranego przez siebie celu, a także samodzielne dobranie środków. Dziecko ma prawo korzystać z życzliwej i fachowej pomocy nauczyciela oraz współpracować z rówieśnikami. Powinno także samo oceniać swoje wysiłki i osiągnięcia oraz decydować o akceptacji lub też odrzuceniu wytworu swej działalności.

3.Aktywność twórcza a kształcenie języka dziecka

Aktywność twórcza w zakresie języka zarówno mówionego, jak i pisanego ma podstawowe znaczenie dla rozwoju dziecka. Pozwala kształcić umiejętność porozumiewania się z otoczeniem, nawiązywania kontaktów społecznych, wyrażania swych myśli i przekonań. Dziecko lubi wyrażać siebie używając gestów, a także za pomocą rysunku czy muzyki. Przede wszystkim jednak pragnie ono mówić, a gdy już potrafi – pisać. W życiu codziennym dziecko ma więcej okazji do wyrażania siebie za pomocą mówienia, niż rysowania czy śpiewu. Dziecko rozpoczynające naukę w szkole ma w zasadzie opanowaną mowę. Nawiązując do jego umiejętności językowych opanowanych w edukacji przedszkolnej ma miejsce dalsze kształcenie języka mówionego . Dąży się także do opanowania umiejętności czytania i wypowiadania się w formie pisemnej. Stymulowanie twórczej aktywności językowej dziecka opiera się przede wszystkim na zasadzie świadomego i aktywnego udziału uczniów. Zarówno nauczyciel, jak i uczniowie muszą być świadomi celów swych działań i wspólnie podejmować czynności , zmierzające do realizacji tych celów. Rozwijanie twórczej aktywności językowej powinno być wielostronne i odbywać się w zakresie wszystkich podstawowych funkcji języka. Chodzi tu nie tylko o umiejętność sprawnego komunikowania się z otoczeniem i poznawania świata, ale także o spontaniczność ekspresji językowej. Najlepsze warunki sprzyjające rozwojowi twórczej aktywności językowej stwarzają takie metody i formy pracy jak : technika swobodnych tekstów, wycieczki, inscenizacje i gry dydaktyczne. Niezbędny jest tu również kontakt dziecka ze sztuką, a więc doświadczenia zdobyte w kinie, teatrze, muzeum oraz przeżycia , jakie może wywołać utwór poetycki czy lektura. Rozwojowi twórczej aktywności językowej dziecka sprzyja korelacja z muzyką, plastyką i pracą techniką.

4.Rola nauczyciela w rozwoju twórczej aktywności dziecka

By kierować twórczą aktywnością dziecka i systematycznie ją rozwijać sam nauczyciel musi być człowiekiem twórczym. Jest to rola trudna, ale niezwykle cenna i potrzebna. Nauczyciel taki jest przekonany o kreatywnych możliwościach dziecka, a także posiada niezbędne umiejętności metodyczne. Potrafi on rozpoznawać potrzeby dzieci, a także stymulować je poprzez organizowanie odpowiednich zdarzeń i sytuacji. Twórczy nauczyciel powinien kierować uczeniem się uczniów, polegającym przede wszystkim na rozwiązywaniu problemów otwartych. Te z kolei mają nawiązywać do potrzeb , zainteresowań i doświadczeń dzieci, zachęcać do samodzielnego i twórczego pokonywania trudności. Nauczyciel kierujący rozwojem twórczej aktywności językowej powinien stwarzać uczniowi jak najczęściej sytuacje, w których będzie mu sprawiało przyjemność formułowanie i wypowiadanie w sposób swobodny i bez przymusu tego co myśli, przeżywa i co odczuwa. Dziecko musi czuć się bezpiecznie, by móc wypowiadać się bez zahamowań, w sposób spontaniczny i samorzutny, zaś stworzenie takich warunków jest rolą nauczyciela. Dopiero dziecko posiadające duży zasób słownictwa, mające opanowane podstawowe umiejętności w zakresie mówienia, pisania i czytania może podejmować samodzielne próby różnych form wypowiedzi. Będzie to krótka rymowanka, wiersz, zagadka, opowiadanie czy list. Bardzo ważnym czynnikiem w procesie twórczym jest satysfakcja z wykonanej pracy. Dziecko pragnie podzielić się swym osiągnięciem z innymi, choćby nawet było ono bardzo nieporadne. Zadaniem nauczyciela jest więc stworzenie takich warunków, w których dziecko mogłoby i chciało prezentować swoje wytwory. Radość twórcy będzie potęgowała pochwała , akceptacja, czy choćby zrozumienie dla samego pomysłu ze strony innych odbiorców.